بررسی انواع اقتباس قرآنی با رویکرد تربیتی در حکایات بهارستان جامی

جامی (817-898ه.ق) کتاب بهارستان یا روضه الاخیار و تحفه الابرار را که محتوی حکایات و اندرزهای اخلاقی است، به نثر ساده و مسجع برای تعلیم و تربیت فرزندش، ضیاءالدّین یوسف به سال 892 تالیف کرده است. این کتاب شامل مقدمه، هشت روضه و خاتمه است. از ویژگی‌های بارز بهارستان اقتباس از آیات قرآن کریم است، و قرآن کریم موثرترین منبع فکری جامی در بهارستان است. مقالۀ حاضر با روش تحلیل محتوا، درصدد پاسخ به این سوال لست که حجم عظیم انواع اقتباس قرآنی در کتاب بهارستان جامی، در کلیت خود، در پی رنگ حکایات، به چه میزان می تواند با رویکرد و خوانش تربیتی آموزشی همخوان، مرتبط و موثرباشد؟ پیش فرض مقاله این است که می توان پیرنگ قرانی حکایات بهارستان جامی را یک متن باز و تعلیمی و اندرزی در نظر گرفت؛ چراکه قابلیت حمل معناها و تفاسیر متعدد و کاملا گوناگون آموزشی و تربیتی را دارد. هرچند قصه ها و حکایات متن کتاب بهارستان جامی تمثیلی و نمادین و با رویکرد عرفانی است و خوانش های متعدد را در حوزه تربیت قرآنی برمی‌تابد. جامی همچون سایرعرفای ادب فارسی در پی آن است که برای اهداف تربیتی و اندرزی و به منظور تاثیرگذاری بیشتر برمخاطب، قرآن کریم را در فحوای متن بهارستان بگنجاند.