تحلیل روانشناختی شخصیت‌های داستانی داستان‌های کوتاه محمدعلی جمالزاده و صادق چوبک براساس هرم نیازهای مازلو

هنر نویسندگی، مانند دیگر شاخه‌های هنر، گونه‌ای بازنمایی، بازسازی و بازپردازی جهان واقعی در دنیای داستان است؛ چنانکه به‌تعبیری می‌توان گفت، در هنر نویسندگی نیز، نگاه هنرمند از پشت عدسی‌های نامرئی (مکتب‌های ادبی) به جهان می‌نگرد. هنرمند گاهی جهان را همان‌گونه که هست به تصویر می‌کشد. در حقیقت، آثار مکتب رئالیسم را می‌توان، تجلی‌گاه این نگاه واقع‌بینانه به جهان هستی و انسان و تصویری از آنچه دیده می‌شود، برشمرد. گاهی نیز بر یکی از جوانب نامطلوب طبیعت و زندگی انسانی متمرکز می‌شود و با درشت‌نمایی و برجسته‌سازی، آن را بیش از پیش، جلوه‌گر می‌سازد. مکتب ناتورالیسم نمایندۀ این نوع نگرش است که در آثار تاثیرپذیرفته، به وضوح نمایان می‌باشد. پژوهش حاضر در پی اثبات این پیش‌فرض، بر آن است تا به بررسی جایگاه شخصیت‌های داستانی (انسان) بخشی از آثار نویسندگان شاخص رئالیست و ناتورالیست و به‌عبارتی پایه‌گذاران داستان نوین فارسی، در عرصۀ مکاتب یادشده، در هرم سلسله‌مراتب نیازهای مازلو بپردازد. پس از بررسی جامعۀ آماری، این نتیجه به دست آمد که شخصیت‌های داستان‌های رئالیستی جمالزاده، بیشتر در مرحله نیازهای احترام و اغلب شخصیت‌های ناتورالیستی چوبک، در مرحله نیازهای فیزیولوژیکی مستقر شده‌اند.