اثر مناطق مسکونی بر ویژگی‌های ژئوشیمیایی رسوبات بستر در حوزه آبخیز معرف خامسان

پژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی اثر منطقه مسکونی بر ویژگی‌های ژئوشیمیایی رسوبات بستر در حوزه آبخیز معرف خامسان در استان کردستان انجام شد. برای این منظور از رسوبات بستر آبراهه اصلی قبل و بعد از محدوده روستای خامسان نمونه‌برداری شده و برای اندازه‌گیری غلظت 53 عنصر ژئوشیمیایی به آزمایشگاه ارسال شد. سپس با توجه به فاصله کم بین نقاط نمونه‌برداری، تاثیر منطقه مسکونی بر غلظت عناصر از طریق محاسبه درصد تغییرات به دست آمد. درصد تغییرات تعداد 11 عنصر شامل بریلیم، کادمیم، مس، ایندیم، پتاسیم، نیوبیم، آنتیموان، روی، توریم، قلع و زیرکونیم بیش از 20 درصد بود. منطقه مسکونی باعث افزایش غلظت عناصر بریلیم، کادمیم، پتاسیم، سدیم، نیوبیم، سلنیم، قلع و روی شد که احتمالاً ناشی از اضافه شدن فاضلاب‌های خانگی و به‌ویژه کودهای دامی به رودخانه است. همچنین منطقه مسکونی باعث کاهش غلظت عناصر سزیم، مس، ایندیم، انتیموان، تربیم، توریم و زیرکونیم شد که می‌تواند با عوامل مختلفی مانند وجود پوشش گیاهی فشرده در بازه رودخانه در داخل منطقه مسکونی و نیز شیب کم رودخانه مرتبط باشد. انجام مطالعات بیشتر برای بررسی دقیق دلایل این تغییرات ضروری است.

Effect of residential area on bed sediment geochemical characteristics in Khamsan representative watershed

The present study was conducted to evaluate the effect of residential area on bed sediment geochemical characteristics in Khamsan representative watershed in Kurdistan province. For this purpose, bed sediment samples were taken from the main waterway before and after Khamsan village and were sent to the laboratory to measure the concentration of 53 geochemical elements. Then, due to the small distance between the sampling points, the effect of residential area on the concentration of elements was obtained by calculating the percent variation. The percent variation of 11 elements including Beryllium, Cadmium, Copper, Indium, Potassium, Niobium, Antimony, Zinc, Thorium, Tin and Zirconium was more than 20%. The residential area increased the concentrations of Beryllium, Cadmium, Potassium, Sodium, Niobium, Selenium, Tin and Zinc, which is probably due to the addition of domestic wastewater, especially livestock manure to the river. In addition, the residential area reduced the concentration of Cesium, Copper, Indium, Antimony, Terbium, Thorium and Zirconium, which can be related to various factors such as the presence of compact vegetation in the river within the residential area and the low slope of the river. Further studies are needed to pinpoint the reasons for these changes.