برآورد فرسایش و تولید رسوب با استفاده از مدل mpsiacدر حوزه آبخیز شهرچای ارومیه

هرساله ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺧﺎﻙ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﺣﻮﺯﻩ­ﻫﺎﻱ ﺁﺑﺨﻴﺰ ﺑﻭﺳﻴﻠﻪ نزولات آسمانی ﺷﺴﺘﻪﺷﺪه و از سمت دامنه­ها به قسمت خروجی حوضه منتقل می­شود. حال با توجه به این که اگر قسمت خروجی حوضه منتهی به سد آبی شود بخش عظیمی ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺳﻮﺑﺎﺕ ﺩر ﭘﺸﺖ ﺳﺪﻫﺎ ﺗﻪﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ­ﮔﺮﺩد که این خود باعث کاهش میزان آبگیری سد و در نتیجه منجر به کاهش کارایی سد می­شود. اطلاعات از وضعیت رسوب­دهی در آبخیز­های کوچک به دلیل فقدان ایستگاه­های اندازه­گیری بسیار کم است. در این مناطق به دلیل وسعت کم و تعداد زیاد آبخیزها، تاسیس ایستگاه­های رسوب­سنجی با پراکنش مناسب توجیه ندارد. از طرفی دیگر برداشت نمونه­ها به مقدار کافی و اندازه­گیری مستقیم رسوب، کاری دشوار و پرهزینه بوده و معمولا در رودخانه­های بزرگ با جریان دائمی انجام می­شود. در آبخیزهای فاقد آمار و اطلاعات رسوب، به اجبار وضعیت رسوبدهی و فرسایش خاک با استفاده از مدل­های تجربی انجام می­گیرد. از بین مدل­های تجربی مدل mpsiac در حوضه مورد مطالعه مورد استفاده قرار گرفته­است. در این تحقیق با تقسیم­بندی حوزه و امتیاز­دهی به عوامل9 گانه، درجه رسوب­دهی حوزه تعیین و درنهایت مقدار فرسایش و رسوب زیرحوضه­ها برآورد شده­است. نتایج نشان می­دهد که میزان رسوب تولیدشده و رسوب ویژه در کلاس (iv) و شدت­ رسوب­دهی درحد زیاد قرار می­گیرد. در نهایت طبق نتایج به­دست آمده، با اعمال اقدامات آبخیزداری از خسارات وارد شده به سد می­توان جلوگیری نمود.

Estimation of Erosion and Sediment Production by using MPSIAC Model in Urmia Shaharchay Watershed

Each year, a large amount of soil is produced from the Rainfall and is transferred from Hillsides to the Watershed outlet. Considering that if the output part of the watershed leads to water dam, a large portion of these sediments is deposited in the back of the dams, which reduces the intake of the dam and thus reduces the dam efficiency. Information on Sedimentation in small catchments is very low due to the lack of gauging stations. In these areas due to low extent and large number of watersheds, establishment of Sedimentation stations with proper distribution is not justified. On the other hand, sampling to sufficient amount and direct measurement of sediment is a difficult and costly task and usually occurs in large rivers with permanent flow. In ungauged sediment watersheds, sedimentation condition and soil erosion are determined by empirical models. Among the empirical models the MPSIAC model has been used in the studied basin. In this research by dividing the watershed and scoring with 9 factors, the degree of sedimentation was determined and finally the amount of erosion and sediment of sub-watersheds were estimated. The results show that the amount of sediment produced and erosion of sub-watersheds in class (IV) and sedimentation rate is high. Finally, according to the results, applying watershed management actions to the dam can be prevented damages.