اولویت­بندی عوامل موثر بر وقوع زمین­لغزش با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاری­های داﻣﻨﻪ­ای ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺧﺴﺎرات ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن­ﻫﺎ وارد ﻣﻲ­نماید ﭘﺪﻳﺪه زﻣﻴﻦ­ﻟﻐﺰش اﺳﺖ. وﺟﻮدﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺘﻌﺪﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاری داﻣﻨﻪ­ﻫﺎ مانند ﺷﻴﺐ، زﻣﻴﻦ­ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻛﺎرﺑﺮی‌اراﺿﻲ مثال­هایی از ﻋﻮاﻣﻞ اﻳﺠﺎد ﺧﺴﺎرت ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺪررﻓﺖ ﺧﺎک، ﺗﺨﺮﻳﺐ اراﺿﻲ ﻛﺸﺎورزی، ﺟﻨﮕﻞ­ﻫﺎ، و ﺟﺎده­ﻫﺎ می­ﺑﺎﺷﺪ. درواﻗﻊ زﻣﻴﻦ­ﻟﻐﺰش ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه­ی ﻣﺨﺮب ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ که ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ­وﺟﻮد آﻣﺪن ﺧﺴﺎرت­های ﺟﺒﺮان­ﻧﺎﭘﺬﻳﺮی ﻣﻲ­ﺷﻮد ﻛﻪ دﻓﻊ آن­ها ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺻﺮف وﻗﺖ و هزینه هنگفتی می­باشد، بنابراین شناخت عوامل موثر ایجاد بر وقوع زمین­لغزش از ضروریات مدیریت منابع طبیعی است. از این­رو در تحقیق حاضر سعی شده با شناسایی عوامل مختلف طبیعی و انسانی موثر بر وقوع زمین­لغزش در جهت کاهش و جلوگیری از وﻗﻮع اﻳﻦ ﺑﻼی ﻃﺒﻴﻌﻲ اقدام کرد. بدین منظور از 13 عامل لیتولوژی، کاربری اراضی، درصد شیب، جهت شیب، ارتفاع، انحنای سطح، شاخص رطوبت توپوگرافی، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، فاصله از گسل، تراکم زهکشی، شاخص پوشش گیاهی و متوسط بارندگی سالانه به­منظور اولویت­بندی در بخش شمالی استان فارس استفاده شد برای وزن­دهی عوامل مذکور از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. نتایج حاکی از آن بود که عوامل سنگ­شناسی، کاربری اراضی و درصد شیب به­ترتیب با مقادیر ahp 223/0، 169/0 و 134/0 با مقدار ضریب ناسازگاری 05/0 بیش­ترین تاثیر را بر وقوع زمین­لغزش­های منطقه موردمطالعه دارند.

Prioritization of factors affecting landslide occurrence using hierarchical analysis

Landslide phenomenon is one of the types of instability which causes many damages to human life every year. There are some predisposing factors such as slope, land use factors such as rapid soil loss of agricultural lands, forest, roads and etc. in fact landslide is a destructive natural phenomenon and causes irreversible damage which causes to waste time and cost. therefore, recognition of effective factors on landslide occurrence is essential for natural resource management. therefore, in this research we try to identify different natural and human factors affecting the occurrence of landslides in order to reduce and prevent these natural disasters. for this purpose, 13 factors containing lithological units, land use- cover, slope percentage, slope aspect, altitude, plan curvature, topographic wetness index (TWI), distance to river, distance to roads, distance to fault, river density, normalized difference vegetation index (NDVI) and annual rain in northern part of Fars province were used. in order to weigh the mentioned factors, analytical hierarchy process was used. finally, the results showed that the lithological units, land use - cover, slope percentage factors were found to be the most effective factors, respectively, with the amount of AHP (0.223, 0.169 and 0.134) and with Consistency Rate 0.05 that is accepted. consequently, to prevent landslide occurrence, more attention should be considered in managing these factors.