کاربرد تحلیل اثر رگبارهای متوالی در مدیریت آب در کرت‌های واجد فرسایش شیاری

فرسایش شیاری با تمرکز جریان روی دامنه‌ها رخ می‌دهد و به‌عنوان مرحله انتقالی از فرسایش سطحی به توسعه یافته می‌باشد. بر همین اساس شناخت پویایی عملکرد هیدرولوژیک آن از اهمیت بالایی برخوردار است. از طرفی رگبارهای متوالی با تاثیر بر میزان نفوذ و رطوبت اولیه باعث تغییر در تولید رواناب جریان متمرکز فرسایش شیاری می‌شود. حال آن‌که تغییرپذیری رفتار تولید رواناب حاصل از رگبارهای متوالی در آن کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثر چهار رگبار متوالی با فاصله زمانی سه روز با شدّت 50 میلی‌متر بر ساعت و دوام 30 دقیقه توام با رواناب مازاد به‌میزان حدود سه لیتر بر دقیقه و مساعد کننده شرایط تولید شیار با سه تکرار در کرت‌های متوسط (یک در شش متر) با شیب 30 درصد و مستقر در آزمایشگاه شبیه‌ساز باران و فرسایش دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که حجم رواناب تولیدی طی رگبارهای متوالی رفتار متفاوتی داشته به‌طوری‌که از رگبار اول به رگبار چهارم میزان تولید رواناب به‌سبب تغییر نوع جریان و افزایش نفوذ عمقی و افزایش نشت ناشی از کاهش عمق خاک، کاهش داشته است. به‌نحوی که مقدار انحراف معیار تولید رواناب سطحی متوالی از 49/1± به 71/15± تغییر و حدود 41/71 درصد کاهش داشته و بر میزان آب نشت‌یافته از کرت‌ها افزوده شد. یافته‌های پژوهش حاضر زمینه‌ساز درک بیش‌تر رفتار هیدرولوژیک حوزه آبخیز در قبال فرسایش شیاری و اهمیت آن در حفظ آب سبز در مدیریت زراعی می‌باشد.

Application of the Analysis of the Effect of Successive Storms in Water Management Plots Induced by Rill Erosion

Rill erosion occurs with the focus of the flow on the slopes and is developed as a transitional stage from surface erosion to highly developed erosions. Accordingly, understanding the dynamics of its hydrological performance is of great importance. On the other hand, successive storms affect the infiltration rate and initial humidity, causing a change in the runoff generation of a concentrated flow of rill erosion. However, the variability of runoff production behavior due to successive storms has received less attention. In this regard, the present study aimed to analyze the effect of four consecutive storms with an interval of three days with an intensity of 50 mm h-1 and a duration of 30 minutes with excess runoff of about three liters per minute and facilitates rill production conditions with three repetitions in mid-sized plots (One into six meters) with a slope of 30% and located in the Rainfall and Soil Erosion Simulation Laboratory at Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Iran. The results showed that the volume of runoff produced during consecutive storms behaved differently so that from the first to the fourth storm, the amount of runoff generation decreased due to the change in flow type and increase of deep percolation and leakage due to loss of soil depth. Thus, the amount of standard deviation of surface runoff generation during successive storms has changed from 1.49% to 15.71%., about 71.41% decreased and increased the amount of water leaked from the plots. The findings of the present study pave the way for a better understanding of the hydrological behavior of the watershed in response to rill erosion and its importance in maintaining green water in agricultural management in order to facilitate better performance of practical watershed management measures.