نقش علمای شیعه افغانستان در پیدایش و گسترش علوم اسلامی در دوره معاصر

پیدایش و گسترش علوم در جوامع و تمدن‌ها از وجوه بارز ترقی و کمال آنها محسوب می‌شود. در سایه تمدن اسلامی نیز علوم بسیاری از جمله علوم اسلامی و علوم مرتبط ظهور و به‌عنوان مهم‌ترین مظهر تمدن اسلامی بروز یافت. البته از دیرباز در مورد سهم هریک از مذاهب اسلامی در این میراث، گفت‌وگوهایی میان علمای مسلمان انجام شده بود. شیعیان نیز برای تبیین سهم خویش، تلاش کرده‌اند؛ در همین راستا، هدف اصلی این نوشتار بیان نقش شیعیان افغانستان در پیدایش و گسترش علوم به‌ویژه علوم اسلامی است. با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به‌نظر می‌رسد که شیعیان افغانستان در دوره‌ معاصر، هرچند به‌عنوان اقلیتی به دور از حاکمیت و مغضوب دولت‌های حاکم در افغانستان زیسته‌اند، اما توانسته‌اند به‌واسطه هجرت نخبگان و استفاده از ظرفیت‌های علمی کشورهای دیگری همچون ایران و عراق، به موفقیت‌های بزرگی به‌ویژه در حوزه علوم اسلامی نایل شوند و حجم قابل‌توجهی از دانش‌سازی را در میان شیعیان جهان برعهده بگیرند و در مباحث نوآورانه علمی تا حد بسیاری منطبق با سیاست تقریب مذاهب اسلامی و همزیستی با دیگر مذاهب اقدام نمایند. آنان همچنین توانسته‌اند در انتقال قابل‌توجه علوم به سرزمین افغانستان در دوره معاصر نیز موفق باشند و جایگاه شیعیان را از نظر علمی و فرهنگی در این کشور ارتقا دهند که این امر موجبات ارتقای جایگاه اجتماعی و سیاسی شیعیان را نیز فراهم کرده است.