نقش عالمان شیعی در پیدایش و گسترش و تحول مطالعات سیاسی

عالمان شیعی در عصر غیبت به تناسب نیازهای روزآمد، اندیشه سیاسی شیعه را به‌عنوان نرم افزار تبیین رفتار مطلوب مردم و کارگزاران در جامعه مدّ نظر قرار داده‌اند. در آغازین دوره‌های عصر غیبت، از یک سو محدّثان با هدف جمع‌آوری میراث روایی امامان شیعه^ و محافظت از میراث نقلی در برابر غلبه منطق اعتزالی، روایات معصومین را جمع‌آوری و سیره سیاسی آنان را مطالعه می‌کردند، از سوی دیگر، فقیهان با تدوین فقه استدلالی و ایجاد روش‌شناسی مستقل استنباط، توانستند برخی نظریات سیاسی شیعه را عرضه کنند. رسمیّت یابی مذهب شیعه در جغرافیای سیاسی کشور ایران و ارتباط نزدیک عالمان با مسائل حکومتی و ایجاد روش‌شناسی اصولی در قرون دهم تا سیزدهم، سبب بروز دیدگاه‌های گوناگون سیاسی شد و به تبع آن، رفتارهای گوناگونی از سوی آنان بروز کرد. اندیشه سیاسی شیعه در دوره مشروطه به تحولی مناسب رسید، اما کیفیّت و کمیّت مطالعات مربوطه در عصر جمهوری اسلامی ایران، به تکامل اندیشه سیاسی انجامید و در قالب نظام مطلوب، رویکردی عملی به خود گرفت. این تحقیق با استفاده از منابع تاریخی، تحلیل درون دینی و با عنایت به شرایط تاریخی ارائه گردیده، و بر این باور است که توسعه اقتدار اجتماعی فقیهان در طول زمان، و گسترش نیازهای سیاسی - اجتماعی، تاثیری مستقیم در گسترش و تحول مطالعات سیاسی داشته است.