دانشمندان و آثار شیعه در علوم سیاسی در قرن سیزده و اوایل قرن چهارده قمری

بافت سیاست به‌مثابه یک دانش در مراکز علمی شیعه با آنچه در محافل دانشگاهی وجود دارد، متفاوت است. در حالی که موضوع دانش سیاسی در مراکز علمی مدرن دولت یا قدرت است، موضوع دانش سیاسی در محافل علمی شیعه امر سیاسی است. به همین دلیل، دانش‌های پشتیبان و نیز دانش‌های میان‌رشته‌ای در این دو مرکز علمی متفاوت‌اند. ازاین‌رو، وقتی سخن از علوم سیاسی در مراکز علمی شیعه به میان می‌آید، بیشتر به شاخه‌هایی از معرفت سیاسی در این مراکز اشاره دارد که مختص این مراکزند و کمتر معادلی در مراکز دانشگاهی دارند. به همین اساس، در مقاله برآنیم تا به مهم‌ترین آثار و شخصیت‌های عالمان شیعی بین سال‌های 1200 الی 1326 هجری قمری در ذیل شاخه‌های فقه سیاسی، فلسفه سیاسی، کلام سیاسی، تاریخ سیاسی و اخلاق سیاسی اشاره ‌کنیم. ناگفته پیداست که امکان پرداختن به تمامی ادوار تاریخی در یک مقاله امکان پذیر نیست. از آنجا ‌که عالمان شیعی در دوره منتهی به انقلاب مشروطه، آثار بسیار ارزشمندی در سپهر سیاست تولید کرده‌اند. این نوشتار به روش تحلیل محتوای آثار عالمان شیعی در دانش سیاسی تدوین یافته است.