مسائل مستحدثه و اصول کلّى حاکم بر آن

با پیشرفت علوم و نیازهای روزافزون بشری، موضوعات جدیدی وارد عرصه زندگی انسان‌ها شده است که پیش از آن وجود نداشته؛ بخشی از این موضوعات برای مکلفان از نظر شرعی حکم خودش را طلب می‌کرد. از سوی دیگر، چون دین اسلام خاتم ادیان است، باید به نیازهای بشری تا قیامت پاسخ دهد؛ از‌این‌رو، بر متولیان امور دینی و بر فقیه مستنبط ضروری است که پاسخ‌گوی نیازهای شرعی مسلمین باشد. این موضوعات جدید که سبب پیدایش مسائل مستحدثه گردیده، می‌تواند در زمینه­های عبادات، معاملات، پزشکی، سیاسات و مانند آن مطرح شود. برای پاسخ‌گویی درست در همه این موارد و برای دوری از عرفی کردن دین یا التقاط‌های مخرب، سلسله اصول مشخص در استنباط نیاز داریم تا بتوانیم به گونه‌ای روشمند، پاسخ‌گوی نیازهای جامعه بشری و مکلفان مسلمان باشیم. این مقاله درصدد است قواعد و اصول عامه حاکم بر مسائل مستحدثه را تبیین کند. البته در این مسیر، به نقد راه‌های نادرست و اختلاف در مبانی استنباط، همچنین توجه به نقش زمان و مکان در اجتهاد، بیان انواع تغییرموضوعات، توجه به عناوین ثانویه، نمونه‌هایی از مسائل مستحدثه و شیوه پاسخ‌گویی به آن‌ها نیز خواهیم پرداخت.