نقش شیعیان در تدوین منابع تاریخ عمومی جهان و اسلام

درتمدن اسلامی مسلمانان به تاریخ وتاریخ‌نگاری اهتمامی گسترده داشتند به گونه‌ای که بنابر نوشته برخی محققین آنها توانستند بیش از دوازده هزار اثر را دراین عرصه در انواع واشکال گوناگون تولید کنند که تواریخ عمومی یکی از آنها بود. تواریخ عمومی نوعی از انواع تاریخ‌نگاری در تمدن اسلامی بود که پهنه‌ای گسترده داشت و به‌طور معمول با خلقت حضرت آدم شروع می‌شد و تا عصر مولف ادامه می‌یافت.در خلق آثار تاریخی علاوه بر اهل‌سنت شیعیان نیز علیرغم محرومیت نسبی از قدرت سیاسی و اجتماعی درمقایسه با هم‌کیشان اهل‌سنت خود، نقش بسزایی داشتند. شیعیان اگر چه در مقایسه با دیگر عرصه های تاریخی همچون تاریخ ائمه: یا مقاتل، در این عرصه ورود گسترده‌ای نداشته‌اند و این ریشه در بی‌علاقگی آنان به تاریخ خلفا از یک سو و عدم دسترسی به حجم گسترده‌ای از منابع و مآخد از سوی دیگر داشت. با این وجود برخی از مهم‌ترین کتب تواریخ عمومی در تمدن اسلامی به دست شیعیان نگارش شده است. یعقوبی با کتاب تاریخ عمومی خود در قرن سوم، مسعودی بامروج الذهب والتنبیه والاشراف در قرن چهارم، ابوعلی مسکویه با تجارب الامم در قرن پنجم، حسن بیگ روملو، واله اصفهانی، عبدی بیگ شیرازی، قاضی احمد قمی، با آثار برجسته‌شان در قرون دهم تا دوازدهم و بالاخره سپهر کاشانی با ناسخ التواریخ در قرن سیزدهم هجری از جمله مهم‌ترین مورخان شیعه‌ای بوده‌اند که در عرصه تاریخ عمومی دست به تالیف زدند. استناد به این‌گونه آثار در کتب بعدی و همچنین نوآوری‌های آنان در مقایسه با آثار اهل‌سنت، نشان‌دهنده تاثیرگذار بودن آنان در این زمینه است. مقاله حاضر می‌کوشد با روش توصیفی و تحلیلی به معرفی وبررسی این‌گونه آثار بپردازد.