مکتب فلسفی اصفهان و نوآوری‌های آن

حوزه علمیه شیعی اصفهان، یکی از جامع‌ترین و بزرگ‌ترین حوزه‌های علمی شیعه به‌شمار می‌رود که جریان های گوناگون فقهی، فلسفی، کلامی، حدیثی و عرفانی آن در کنار هم شکل گرفته وبویژه مدرسه فلسفی آن از رونق به سزایی برخوردار بوده است،همان که در دوران اخیر به مکتب فلسفی اصفهان نامیده شده است. حکیمان این مکتب، افزون بر جامعیت در علوم نقلی و عقلی، از شیوه‌ای نوین، یعنی هیئت تالیفی جمع میان مشارب فلسفی و عرفانی و کلامی، بر مدار تاویل آیات و روایات، برخوردار بودند. مکتب اصفهان افزون بر نزاع‌های فکری میان فقیه و حکیم و عارف و صوفی، درون خود نیز شامل شش مدرسه فلسفی بود که عبارت‌اند از: حکمت یمانی میرداماد(متوفی 1041)، حکمت ایمانی شیخ بهایی (1031‌ق.)، حکمت متعالیه صدرالمتالهین (1050‌ق.)، حکمت تطبیقی میرفندرسکی (پیش از 1052)، حکمت تنزیهی ملا رجبعلی (1080 ق) و حکمت سینوی مشائیان اصفهان. این مدارس گوناگون فلسفی، با همه اختلافات فکری و فلسفی خود، اعضای یک خانواده بودند که فهم و تاویل روایات، آنان را به هم نزدیک می‌کرد. میرداماد به عنوان بنیان‌گذار این مکتب، و شماری از فیلسوفان و حکیمان بزرگ اصفهان مانند میرفندرسکی، شیخ بهایی و ملاصدرا دارای ابتکارات و نوآوری‌هایی در فلسفه اسلامی‌اند که در این مقاله به آن‌ها اشاره شده است.