الرعایة شهید ثانی پیشتاز درایه‌نگاری مقارن

میان صاحب نظران پیش‌تاز بودن شهید ثانی در تدوین دانش درایه‌، یعنی شناخت مصطلحات علم حدیث، نزد شیعه، بین نفی و اثبات است. با توجه به متاخر بودن شهید و این‌که حیات علمی وی اواخر قرن ده و اوائل قرن یازده بوده است، انگاره تدوین نشدن دانش درایه تا آن زمان وهن به علوم تشیع تلقی می‌شود. امری که این نوشتار در پی اثبات آن است، جایگاه‌شناسی واقعی کتاب «الرعایة فی علم الدرایة» نسبت به تالیفات درایه قبل و بعد از خود و اثرگذاری دو جانبه بین این کتاب با آثار شناخته شده اهل اسلام در این علم است. نیز چگونگی تاثر چشمگیر شهید از بعضی از آثار غیر شیعه متقدم، مثل مقدمه ابن‌صلاح، مورد موشکافی قرار گرفته است. جستار پیش رو نشان می‌دهد که اگرچه سخن در علم حدیث و آرایش مصطلحات و قواعد آن میان دانشمندان شیعه بسیار پیش از شهید وجود داشته؛ اما شهید در درایه نظارت بر آثار سنیان، و حتی شیعیان، قبل از خود دارد و کوشیده است آینه‌دار دانش اسلاف باشد و درایه‌ای مقارن برای مسلمین بیاراید که مختصات شیعه در آن در حکم تعلیقه بر متن دانشی اسلامی، پررنگ است و نشان می‌دهد که در این دانش هم این شیعه است که نخستین بار حکیمانه در تراث طوایف دیگر با انصاف و احترام؛ اما از موضع عزت و با حفظ هویت شیعی، نظر کرده و موقف خود را نسبت به آن شفاف و استوار ساخته است. در این مقاله با استفاده از شیوه کتابخانه‌ای به روش توصیفی تحلیلی به بررسی موارد فوق می‌پردازیم.