تحلیل حقوقی سهام و معاملات مترتب با آن براساس فقه امامیه

سهام عادی، مهم‌ترین و رایج‌ترین ابزارمالی بازار‌های سرمایه به شمار می‌آید. روزانه حجم وسیعی از سهام عادی شرکت‌های مختلف در بورس‌های اوراق بهادار دنیا معامله می‌شود و مالکیت آن از سرمایه‌گذاری (شخصیت حقیقی یا حقوقی) به سرمایه‌گذار دیگر منتقل می‌شود و به تبع انتقال مالکیت آثار حقوقی متعددی چون حق‌شرکت در مجمع عمومی و کسب سود از بازدهی شرکت و افزایش قیمت سهام بخشی از آن آثار است. در عرف سرمایه‌گذاران و بازارهای سرمایه و همچنین گزاره‌های گوناگون خبری و قانونی، از سهام به عنوان دارایی مالی و از معاملات مترتب بر آن به عنوان خرید و فروش یاد می‌شود. اما دقت در ماهیت فقهی و حقوقی سهام و نوع معاملات مترتب بر آن نشان می‌دهد که هم اصل دارایی و هم نوع معاملات با دارایی‌ها و معاملات رایج تفاوت‌های معناداری دارند و این موضوع در طول تاریخ بورس اوراق بهادار، محل بحث حقوقدانان و در کشورهای اسلامی محل بحث فقها نیز بوده است. غالب فقهای شیعه بدون ورود به تحلیل ماهوی سهام و شخصیت حقوقی شرکت‌ها و مسئولیت محدود سهام‌داران، به صورت اجمالی خرید و فروش و داشتن سهام را با شروطی می‌پذیرند. در مقابل، برخی از فقها با تایید شخصیت حقوقی و تحلیل ماهیت شرکت و سهام با دید عمیق‌تری به موضوع می‌پردازند. هدف این پژوهش، بررسی دقیق موضوع‌شناسی سهام و تبیین ماهیت حقوقی آن و معاملات مترتب بر آن به منظور شناخت تحلیل دقیق فقهی سهام، سود سهام، حقوق سهام‌داران و معاملات بازار اولی و ثانوی آن به روش توصیفی - تحلیلی است.