نقش خواجه نصیرالدین طوسی در رشد و گسترش علوم اسلامی

یکی از تاثیرگذارترین دانشمندان امامیه در بسط و گسترش دانش‌های اسلامی، خواجه نصیرالدین طوسی است. نقش وی در گسترش دانش‌های اسلامی را می‌توان از دو جنبه تبیین کرد: نخست از جنبه عملی و سپس از جنبه علمی. خواجه طوسی از جنبه عملی تاثیرات شگرفی در توسعه علوم اسلامی داشته است که از آن جمله می‌توان به بهره‌برداری از حاکمیت سیاسی زمان در حمایت از دانشمندان و اندیشمندان مسلمان، تربیت فضلا و شاگردان نام‌دار، تاسیس کتابخانه، تاسیس رصدخانه مراغه و غیر آن اشاره کرد. خواجه از نظر علمی نیز آثار مهمی در جامعه علمی داشته است. تالیف کتاب‌ در موضوعات مختلف مانند منطق، ریاضی، حکمت و فلسفه، اخلاق و کلام و عقاید یکی از شواهد این ادعاست. خواجه توانست با تدوین کتب درسی و تحقیقی در هر علمی، آن علوم را از خطر انقراضی که ناشی از حمله مغول به ایران بود نجات بخشد. وی در هر کدام از این علوم، افزون بر تقریر درست از میراث گذشتگان، دست به نوآوری‌های علمی نیز زده است. یکی از نمونه‌های این نوآوری‌ها را می‌توان در علم کلام مشاهده کرد. خواجه نصیر را می‌توان بنیان‌گذار اصلی کلام فلسفی در امامیه دانست. وی با بهره‌گیری از ادبیات و روش‌شناسی منطق و فلسفه، اندیشه‌های متکلمان را به‌صورت برهان فلسفی تبیین کرد. به عبارت دیگر، وی در عین پایبندی به مواضع اصلی متکلمان در حوزه اعتقادات، ادبیات و روش استدلال را در علم کلام تا حدود زیادی تغییر داد. وی در علم فلسفه نیز برخلاف پیشینیان، فقط به دفاع از فلسفه ارسطویی و سینوی نپرداخت، بلکه فلسفه را به‌عنوان یک دانش مورد توجه قرارداد. وی در عین حال که انتقاداتی به فلسفه ابن‌سینا داشت، از فلسفه در برابر اشکالات فخر رازی به دفاع پرداخت و جان تازه‌ای به این علم داد. در مجموع، خواجه نصیرالدین طوسی با تبحری که در علوم مختلف داشت، نقش اساسی در گسترش علوم اسلامی بر جای گذاشت. تبیین و بررسی این ادعا با روشی تحلیلی - توصیفی به رشته تحریر در آمده است.