نقش عالمان شیعه در گسترش علم رجال از نگاه خاورشناسان

علم رجال دانشی برای ارزیابی صداقت و امانتداری راویان حدیث مقارن حیات امیرالمومنین علی با اصول و قواعدی که در شناخت راویان بیان کردند آغاز شده است. خاورشناسان به‌دلیل اهمیت تاریخ و سیره پیامبرｂ، از سده نوزدهم میلادی به این سو، مطالعاتی درباره حدیث انجام دادند، آنان غالباً نسبت به اصالت و وثاقت اِسناد حدیث تردید داشتند و شبهات زیادی دراین‌باره مطرح کردند. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به بررسی دیدگاه مستشرقان درباره نقش عالمان شیعه در دانش رجال می‌پردازیم. مهم‌ترین نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش این است که، اسانید حدیث که در سنّت حدیث‌پژوهی مسلمانان اهمیت محوری دارد، از نظر خاورشناسان اصالت و اعتبار نداشت. به همین دلیل برای دانش رجال، سودمندی خاصی قائل نیستند. درواقع، نگاشته‌های رجالی از منظر خاورشناسان به عنوان منابع تاریخی برای شرح حال دانشمندان مسلمان و نه برای داوری درباره صدق روایت ایشان از حدیث معصوم^ به کار می‌آید. مطالعات خاورشناسان درباره تشیع و آثار و تالیفات شیعیان در مقایسه با تسنّن بنابر دلایلی، بسیار اندک بوده است. تحقیق و انتشار برخی کتاب‌های رجالی شیعیان مانند الفهرست و الرجال شیخ طوسی و نیز مطالعه درباره شخصیت‌ها و رجال شیعه از مهم‌ترین فعالیت‌های خاورشناسان بوده است.