نقش بانوان شیعه در گسترش علوم اسلامی با تاکید بر قرن دهم، یازدهم و دوازدهم قمری

فرهنگ و تمدن اسلامی، محصول مجاهدت‌های بی‌وقفه مردان و زنان عالم و دانشمنداست. قرن دهم هجری، با روی کار آمدن یک دولت شیعی، باب جدیدی در رونق علم و فرهنگ و فقاهت در ایران بشمار می‌رود. در سده یازدهم؛ بعد از کشاکش‌های سیاسی و آمد و شدهای قبایل ترک و مغول در ایران و ویرانی‌های عظیم در نفوس و تمدن و فرهنگ ایران، یکبار دیگر یکپارچگی سیاسی، رشد تمدن و فرهنگ اسلامی در این دوره ایجاد شد . توجه به علوم در میان زنان و دختران محصول این وضعیت جدید بود تا جایی که با وجود نادیده انگاشتن مورخان از نقش و حضور زنان، تاریخ موارد فراوانی از تکاپوی آن‌ها را ثبت و ضبط کرده است. اگرچه آغازین دهه‌های حکومت صفویه هنوز مجال مناسبی برای ارزیابی این حضور نیست، افزایش رشد ثبت نام زنان در منابع، به عنوان فقیه و روات و محدث، از نقش مذهب شیعه در میدان دادن به زنان مسلمان در این عرصه خبر می‌دهد. قرن دوازدهم قمری یکی از قرون سرآمد تاریخ شیعه به شمار می‌رود و در کنار مردان علمی و پرتلاش این قرن، زنان برجسته‌ای حضور داشتند که در گردآوری، نگارش، انتقال و گسترش علوم مختلف نقش بسزایی ایفا کردند. در این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای معتبر تاریخی اعم از تاریخ، رجال، اعلام، تراجم، سیره و... صورت گرفته، سعی شده است تا نقش آفرینی بانوانی که با فعالیت‌های خود در گسترش علوم اسلامی در زمینه‌های مختلف علمی، اعم از تدریس، تبلیغ، نگارش و... نقش داشته‌اند تبیین شود.