پیشینۀ نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی در شبه قارۀ هند

از زمان ورود دین اسلام تا زمان تجزیه هند و پاکستان، عالمان و دانشمندان شیعه در تمام ابعاد زندگی از جمله امور سیاسی، فرهنگی و علمی، نقش عمده‌ای در تاریخ شیعه شبه‌قاره هند داشته‌اند و آثار علمی و فرهنگی فراوانی از خود باقی گذاشته‌اند. یافتن پاسخی برای این پرسش که شیعیان چه نقشی در پیدایش و گسترش علوم اسلامی در شبه‌قاره هند داشته‌اند، از موضوعات بایسته پژوهش است. با اینکه عالمان و دانشمندان شیعه از آغاز ورود اسلام در شبه‌قاره هند به شکل‌های مختلف در پیدایش و گسترش علوم همت گماشتند، ولی در اسناد تاریخی، در این‌باره گزارش علمی قابل‌توجهی ثبت نشده است و اکثر آثار و شاهکارهای علمی به دست آمده از عالمان و دانشمندان شیعه، به قرن دهم هجری بازمی‌گردد. از این دوران به بعد شاهد آثار فاخر شیعه در پیدایش و گسترش علوم هستیم. عالمان بزرگی همچون شیخ مبارک و فرزندانش فیضی و علامی، شیخ فتح‌الله شیرازی، قاضی نورالله شوشتری، حزین لاهیجی که جامع علوم و فنون بودند، در رشته‌های مختلف علمی، شاهکارهای علمی از خود به جا گذاشتند و برخی از آثار چنان درخشش علمی پیدا کرد که از روز نگارش تا به امروز، در طول تاریخ تحسین همه را برانگیخته است. این نوشتار به‌صورت اسنادمحور از منابع اولیه و معتبر موجود، نقش عالمان شیعه از بدو ورود تشیع تا قرن چهاردهم هجری، با شیوه کتابخانه‌ای و روش تحلیل و توصیف بررسی کرده است. هدف از این نوشتار شناسایی ستارگان درخشان مذهب تشیع در شبه‌قاره، از آغاز ظهور تشیع در شبه‌قاره تا قرن چهاردهم هجری است.