نقش شیعه در دانش مشکل‌الحدیث

درک حدیث و دستیابی به مقصود اصلی آن همیشه آسان نیست و گاه با دشواری‌هایی همراه است؛ چه این‌که برخی روایات، مقصود خود را به‌راحتی در اختیار مخاطب قرار نمی‌دهند و مفهوم آنها با ابهام و پوشیدگی همراه است. تحقیق درباره این دسته از روایات، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های نیازمند پژوهش است که این مهم، در دانش حدیث شیعه، از نگاه ژرف‌اندیش عالمان به دور نمانده و از دیرباز در فهم مراد جدی معصومان^ و محتوای روایات همت کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که از دوران حضور اهل‌بیت^، صفحات آغازین دانش مشکل‌الحدیث شیعی، ورق خورد و در سده چهارم هجری به‌صورت تک‌نگاری‌ها یا در ضمن رساله‌های شرح‌نویسی، کم‌کم شکلی مستقل به خود گرفت و پس از طی فراز و نشیب‌های تاریخی، در سده‌های میانی و دوران متاخر، به‌ویژه سده یازدهم تا سیزدهم، به اوج شکوفایی خود رسید و به‌عنوان دانشی مستقل از دانش‌های حدیثی دیگر، رخ نمود و ثمراتی بسیار از دسترنج عالمان شیعی را در این عرصه به یادگار گذاشت. پژوهش حاضر با احصای آثار ناظر بر این دانش در عرصه تاریخ حدیث شیعه، نقش بنیادین دانشوران شیعی را در پایه‌ریزی، پیشبرد و گسترش دانش مشکل‌الحدیث ترسیم می‌کند که ثمره آن در مجموع، دستیابی به بیش از چهارصد عنوان کتاب و رساله در میراث حدیثی شیعه است.