نقش متکلمان شیعه در مسائل جدید کلامی با استناد به‌نظریه فطرت

میان اندیشمندان شیعه در عصر جدید، میرزا مهدی اصفهانی، حکیم شاه آبادی، امام خمینی، علامه سیدمحمد حسین طباطبائی و استاد مرتضی مطهری بیش از دیگران به موضوع فطرت توجه کرده‌اند. در این میان علامه طباطبائی و استاد مطهری که با مسائل کلامی جدید مواجهه معرفتی داشته‌اند، در حل برخی از این مسائل به نظریه فطرت تمسک جسته و به طرح نظریه پرداخته‌اند. دو اندیشمند نامبرده، مطابقت ذهن و عین را معلوم فطری انسان می‌دانند. علامه طباطبائی استنتاجات منطقی را با تمسک به تصدیق فطرت، معتبر می‌داند. وی بحث از خدا را امری فطری قلمداد کرده و بدین طریق به کاوش‌های متافیزیکی برای اثبات خدا، اعتبار معرفت شناختی می‌بخشد. علامه در پرتو نظریه فطرت به تحلیل رابطه دین و آزادی پرداخته و ضمن فطری دانستن آزادی‌خواهی در انسان، محدود ساختن آن را نیز مقتضای فطرت معرفی می‌کند. وی همچنین اموری همچون جهاد و دفاع، مالکیت، بنای آرامگاه برای انسان‌های بزرگ و زیارت آن را ریشه‌دار در فطرت و غریزه انسان قلمداد کرده است. استاد مطهری نیز در بحث خاستگاه دین، ضمن نقد نظریات رقیب، بر اساس فطرت خداشناس و خداگرای انسان به حل مسئله می‌پردازد.