نقش متکلمان معاصر شیعه با محوریت مدرسه نجف و قم

تاریخ کلام شیعه دوره‌های مختلفی به خود دیده و در هردوره به فراخور شرایط و مقتضیات و برخورداری از شخصیت‌های علمی و فکری به ایجاد خدمات و حسنات و ایفای نقش پرداخته است. دوران معاصر در دو قرن اخیر و مقارن با سه حکومت شیعی قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی (1210ق اکنون) علی‌رغم تحمل سختی‌ها و فشار‌ها مانند استبداد ناصری ،دیکتاتوری رضاخان ،غرب‌زده‌گی محمد‌رضاپهلوی ،خفقان حزب بعث در عراق و فراخ‌ها و فرازهای پیش‌آمده در پرتو پیروزی انقلاب اسلامی، توانسته است در عرصه‌های مختلف نقش‌آفرین باشد و البته از کاستی‌های رنج برده و می‌برد، هر‌چند محور و معیار تاریخ‌مندی در این دوره ایران اسلامی شیعی است، امامناطق جغرافیایی آن محدود به ایران نیست، بلکه دو مدرسه نجف (عراق) و جبل عامل (لبنان) در موازات و گاه با تقدم بر تهران، قم و خراسان به ایفای نقش و انجام خدمت پرداخته است، هم زمانی و در موارد متعددی هم سویی در تاثیر‌گذاری و نقش‌آفرینی موجب شده تا هرپنج مدرسه دریک نوشتار بررسی شود، هرچند بیشترین نقش از آن مدرسه قم، خراسان و نجف است. مقاله حاضر در‌صدد توصیف و تحلیل نقش تاثیرگذار متکلمان شیعی دوران معاصر در رشد و گسترش مباحث و مسائل کلامی درعرصه‌های کلام محض، کلام سیاسی ، کلام اجتماعی، علوم انسانی و متون کلامی است.