ارزیابیِ کیفیِ اثربخشیِ ساختارِ کنترلِ داخلیِ دانشگاه‌های علوم پزشکی تحلیلی مبتنی بر فازی تفسیری ساختاری

ارزیابی در کنترل‌های داخلی به ویژه در ساختارهایی با ماهیت عمومی، موضوعی بسیار مهم جهتِ جلوگیری از تقلب و تحریف در عملکردهای مالی محسوب می شود که می تواند به ایجادِ اثربخشی در نظارت‌ها بر تخصیص بودجه در جهتِ هزینه‌ها و درآمدهای اختصاصی منجر شود. دانشگاه علوم پزشکی به عنوان یکی از نهادهای بخش عمومی در کشور، از طریقِ ارزیابیِ کنترل داخلی ضمن تقویتِ نظارت‌ها بر عملکردهای مالی می تواند در تدوین سیاست‌ها و استراتژی‌های آتی برای تدوین بودجه نیز موثر باشد. هدف این پژوهش ارزیابیِ کیفیِ اثربخشیِ ساختارِ کنترلِ داخلیِ دانشگاه‌های علوم پزشکی بود.  روش شناسی پژوهش توسعه ای و ترکیبی بود. زیرا اولاً چارچوبِ نظری منسجمی در خصوصِ ارزیابیِ کیفیِ اثربخشیِ ساختارِ کنترلِ داخلی وجود نداشت و این پژوهش به دنبال تعیینِ گزاره‌های آن بود، لذا از این منظر توسعه ای قلمداد می شود. ثانیاً از نظر نوع داده باتوجه به اینکه داده‌های پژوهش ابتدا از طریق تحلیل‌های بخش کیفی (فراترکیب و دلفی) جمع آوری می شود و سپس براساسِ پرسشنامه ماتریسی فازی، اقدام به تعیین تاثیرگذارترین گزاره‌های ارزیابیِ کیفی ساختارِ کنترلِ داخلی می شود، جزء پژوهش‌های ترکیبی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش متناسب با نوع جمع آوری داده‌ها در بخش کیفی،  15 نفر از متخصصان حسابداری و مدیریت در سطح دانشگاهی بودند و در بخش کمی نیز 25 نفر از مدیران، معاونین، سرحسابرسان و حسابرسان ارشد دانشگاه علوم پزشکی حضور داشتند. نتایج پژوهش در بخش کیفی براساس 11 پژوهش شناسایی شده اولیه، از وجودِ 8 گزاره اصلی حکایت دارد که طی دو مرحله تحلیل دلفی، یک گزاره حذف و مجموعاً 7 گزاره وارد، فازِ تحلیل تفسیری ساختاری فازی شدند. در بخش کمی نیز نتایج نشان داد، مهمترین و تاثیرگذارترین گزاره‌ی ارزیابیِ کیفیِ اثربخشیِ ساختارِ کنترل داخلی در دانشگاه علوم پزشکی مربوط به گزاره‌ی افزایش ضمانت اجرایی در ارزیابی کنترل داخلی می‌باشد. همچنین مشخص شد، کم اثرترین مولفه‌های شناسایی شده دو گزاره‌ی مبنایِ نهادی در ارزیابی کنترل داخلی و مبنای راهبردی در ارزیابی کنترل داخلی در دانشگاه علوم پزشکی می‌باشد.

qualitative evaluation of the internal control structure effectiveness in university of medical sciences by fuzzy interpretive structural model (fism)

evaluation in internal controls, especially in structures of a general nature, is a very important issue to prevent fraud and distortion of financial operations, which can lead to the effectiveness of oversight of budget allocation for specific expenditures and revenues. the university of medical sciences, as one of the public sector institutions in the country, can be effective in formulating future policies and strategies for budgeting by evaluating internal control while strengthening supervision over financial performance. the purpose of this study was to qualitatively evaluate the effectiveness of the internal control structure of medical universities. the purpose of this research is qualitative evaluation of the internal control structure effectiveness in university of medical sciences by fuzzy interpretive structural model (fism). the research methodology was developmental and mix method. first, there was no coherent theoretical framework for qualitatively evaluating the effectiveness of the internal control structure, and this study sought to determine its propositions, so it is considered developmental from this perspective. secondly, in terms of data type, considering that the research data is first collected through qualitative section analyzes (meta-combination and delphi) and then based on the fuzzy matrix questionnaire, the most effective qualitative evaluation statements of the internal control structure are determined. the statistical population of the research was proportional to the type of data collection in the qualitative section, 15 accounting and management specialists at the university level, and in the quantitative section were 25 managers, deputies, chief auditors and senior auditors of the university of medical sciences. the results of the research in the qualitative section based on 11 initially identified studies indicate the existence of 8 main propositions that during two stages of delphi analysis, one proposition was removed and a total of 7 propositions entered the phase of fuzzy structural interpretive analysis. in the quantitative part, the results showed that the most important and effective proposition of qualitative evaluation of the effectiveness of the internal control structure in the university of medical sciences is related to the proposition of increasing the executive guarantee in the evaluation of internal control. it was also found that the least effective components identified are the two propositions of the institutional basis in the evaluation of internal control and the strategic basis in the evaluation of internal control in the university of medical sciences.