ارزیابی نقضِ کارکردهای ذهن‌آگاهی حسابرسان براساسِ تحریف‌های سوگیرانه‌ی شناختی

تحریف سوگیرانه یا خطای ادراکی نوعی انحراف از واقعیت‌ها در تصمیم‌گیری یا قضاوت محسوب می‌شود که عملکردهای فردی را تحت تاثیر منفی تغییر می‌دهد. این موضوع در حرفه حسابرسی به صورت شیفته و مجذوبیت حسابرس نسبت یک ویژگی یا خصیصه از عملکرد شرکت یا صاحبکار ایجاد می شود و باعث می‌گردد تا قضاوت حرفه ای براساس ذهن آگاهی دچار انحراف از واقعیت شود. هدف این پژوهش ارزیابی نقضِ کارکردهای ذهن‌آگاهی حسابرسان براساسِ تحریف‌های سوگیرانه‌ی شناختی می باشد. روش شناسی پژوهش توسعه ای و ترکیبی است. به طوریکه در بخش کیفی براساس تحلیل فراترکیب ابتدا تلاش شد تا مولفه‌ها به عنوان مبنایِ تحلیلی پژوهش و گزاره‌ها به عنوان متغیرهای مرجع، شناسایی شوند. سپس براساس تحلیل دلفی، حدِ اجماع نظری مورد بررسی قرار گرفت تا در نهایت در بخش کمی پژوهش، باهدف تبیین مولفه‌ها و مضامینِ شناسایی شده، طبقِ تحلیلِ ارزیابی فازی شهودی، تاثیرگذارترین نقضِ کارکردهای ذهن‌آگاهی حسابرسان براساسِ تحریف‌های سوگیرانه‌ی شناختی مشخص شوند. در این پژوهش، جامعه هدف شامل دو بخشِ کیفی و کمی بود، که در بخش کیفی با کمکِ 15 نفر از متخصصان و خبرگان رشته حسابداری در سطح دانشگاه تلاش گردید تا در قالب فرم‌های امتیازی، مولفه‌ها و گزاره‌های پژوهش شناسایی شوند. در بخش کمی نیز 19 نفر از شرکای حسابرسی دارای بیش از 4 سال سابقه کاری داشتند، برای مشارکت در پژوهش استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد، تحریف سوگیری هاله‌ای تاثیرگذارترین عامل برای نقضِ ذهن آگاهی حسابرسان محسوب می‌شود. در واقع نتیجه این پژوهش بیان‌کننده‌ی این واقعیت است که وجودِ تحریف سوگیری هاله‌ای، احاطه و کنترل حسابرس بر داشتن یک رویکرد جزئی‌نگرانه در خصوصِ بررسی شواهد و مدارکِ صاحبکاران را به دلیل شفیتگی حسابرس بر یک بُعد از کار حسابرسی و یا ویژگیِ صاحبکاران و یا حتی جایگاه صاحبکاران در بازار رقابتی به دلیل داشتن سهم بیشتر در بازار، می‌تواند سطح استدلال‌های تحلیلیِ حسابرسان را تحت تاثیر قرار دهد.

assessing auditors' mindfulness violation functions based on cognitive bias

perceptual bias is a deviation from facts in decision-making or judgment that negatively affects individual actions. in the auditing profession, this issue is created by the auditor’s fascination with a feature or characteristic of the performance of the company or the client and causes the professional judgment based on mindfulness to deviate from reality. the purpose of this research is assessing auditors’ mindfulness violation functions based on cognitive bias. research methodology is developmental and mixed. in the qualitative part, based on the meta-synthesis analysis, first an attempt was made to identify the components as the analytical basis of the research and the propositions as the reference variables. then, based on delphi analysis, the theoretical consensus was examined to finally determine the most effective violations of auditors’ mindfulness functions based on cognitive biased distortions in order to explain the identified components and themes in the quantitative part of the research. in this study, the target population consisted of two parts: qualitative and quantitative. in the qualitative part, with the help of 15 accounting experts at the university level, an attempt was made to identify the research components, components and propositions in the form of scoring forms. in the quantitative part, 19 auditing partners with more than 4 years of work experience were used to participate in the research. the results showed that distortion of halo bias is the most effective factor for violating the mindset of auditors. in fact, the result of this study reflects the fact that the existence of halo bias distortion, surroundings and control of the auditor over having a detailed approach to reviewing the evidence of owners due to the auditor’s transparency on one dimension of the audit work or the characteristics of the owners or even the position of the owners in the competitive market due to having more market share, can affect the level of analytical arguments of auditors.