نقش تعدیلی نوع موسسه حسابرس در رابطه بین رویکردهای تدوین استانداردهای حسابداری و ویژگی‌های روان‌شناختی وی

اهمیت رویکردهای تدوین استانداردهای حسابداری (رویکرد مبتنی بر اصول و رویکرد مبتنی بر قواعد) از زمان بروز تقلب‌های بزرگ دو دهه اخیر بیش از پیش نمایان شده است. در پژوهش حاضر به بررسی نقش تعدیلی نوع موسسه حسابرس در رابطه بین رویکردهای تدوین استانداردهای حسابداری و ویژگی‌های روان‌شناختی وی پرداخته می‌شود. منظور از ویژگی‌های روان‌شناختی حسابرس، پاسخ‌گویی فرآیندی و انگیزش شناختی وی است. در راستای هدف‌های پژوهش، از یک سناریوی شبه‌آزمایشی و 149 عضو جامعه حسابداران رسمی ایران به عنوان آزمودنی‌های پژوهش استفاده شده است. هم‌چنین، فرضیه‌های پژوهش با استفاده از الگوسازی معادلات ساختاری و رویکرد مرحله‌ای آزمون شده‌اند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که علی‌رغم تاثیرگذاری مثبت و معنادار استانداردهای اصول‌محور بر پاسخ‌گویی فرآیندی و انگیزش شناختی حسابرس، نوع موسسه‌ای که حسابرس در آن شاغل است، تاثیر معناداری بر این رابطه ندارد. به عبارت دیگر، نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش نشان داد که نوع (کیفیت) موسسه حسابرس رابطه بین نوع استانداردهای حسابداری و ویژگی‌های روان‌شناختی وی را تقویت یا تضعیف نمی‌کند. بی‌توجهی یا ضعف در سیاست‌های کنترل کیفی موسسه حسابرسی و هم‌چنین عدم تفاوت بین کیفیت سازمان حسابرسی با کیفیت سایر موسسات عضو جامعه حسابداران رسمی ایران را می‌توان از جمله دلایل احتمالی نتایج پژوهش برشمرد.

the adjusting role of auditor’s firm type in relationship between accounting standards setting approaches and psychological characteristics of auditor

abstract: the importance of accounting standards setting approaches (principle-based approach and rule-based approach) has become increasingly apparent since the recent major frauds of the past two decades. the present study examines the moderating role of the auditor firm’s type in relation between the accounting standards setting approaches and psychological characteristics of auditor. the auditor’s psychological characteristics are process accountability and epistemic motivation. in line with the research objectives, a quasi-experimental scenario and 149 members of the iranian association of certified public accountants have been used as research subjects. also, research hypotheses have been tested using structural equation modeling and step-by-step approach. findings show that, despite the positive and significant impact of principle-based standards on process accountability and epistemic motivation of the auditor, type of auditor’s firm does not have a significant effect on this relationship. in other words, the results have shown that the type (quality) of auditor’s firm does not strengthen or weaken the relationship between the type of accounting standards and psychological characteristics of auditor. inattention or weakness in the quality control policies of the auditing firm as well as the lack of difference between the quality of the auditing organization and other member of the iranian association of certified public accountants can be considered in terms of the probability of the research results.