نگرشی نوین به نظریه شکاف های اجتماعی در ایران

شکاف های اجتماعی در ذات خود، ستیز و تعارض اجتماعی را پرورش می دهد و ستیز اجتماعی نیز مبنای توزیع قدرت است. در مطالعه تاریخ معاصر ایران، وجود شکاف های متنوع اجتماعی روندی مستمر داشته است که بر اساس نحوه مواجهه جامعه و حاکمیت، به سوی مصالحه و یا منازعه پیش رفته است. مقاله حاضر ضمن ارائه چارچوب مفهومی نظری جدید از نظریه شکاف های اجتماعی، به دنبال پرداختن به این پرسش اساسی است که چه شکاف های اجتماعی در ج.ا.ایران چگونه است و چه ابعاد و مولفه هایی را شامل می شود؟ پژوهش حاضر تاکید دارد که شکاف اجتماعی را نباید با تمام انواع تقابل و تعارض اجتماعی یکی دانست، زیرا برخی از انواع تقابل های اجتماعی، سطحی، مقطعی و زودگذرند و افراد درگیر در آن بخش بسیار کوچکی از جامعه را شامل می شوند. شکاف اجتماعی شامل آن دسته از تقابل های اجتماعی می شود که ماهیت ساختاری داشته باشند، موجب ایجاد گسست، صف آرایی و گروه بندی در جامعه شوند و نوعی قطب بندی دوگانه یا چندگانه را در جامعه پدید آورند. در مجموع مبتنی بر ساخت اجتماعی کشور و بر اساس آنچه از نظریات علمی حاصل می شود و تجزیه و تحلیل مسائل شکاف ها، به نظر می رسد که شکاف های اجتماعی را می توان در پنج بعد و مولفه ی قومی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تقسیم بندی کرد.