امکان‌سنجی بهره‌گیری از دادرسی هوش مصنوعی؛ مطالعه فقهی و حقوق ایران

فناوری هوش مصنوعی از دستاوردهای بسیار مهم زندگی اجتماعی انسان‌ها، برای رشد بهره‌وری، کارآمدسازی و بهبود بخشیدن به کیفیت ارایه خدمات عمومی و خصوصی در زمینه‌های گوناگونی چون: خدمات بانکی، اداری، پزشکی، حمل و نقل و... به شمار می‌رود. گسترش روز افزون این دستاورد فناورانه به گونه‌ای است که بسیاری از قلمروهای زندگی بشری از جمله خدمات حقوقی و قضایی را در نوردیده است. با این حال چالش‌های ویژه به کارگیری حقوقی و قضایی این پدیده فناورانه، ناظر به شرایط دادرس و استدلالات حقوقی و آثار آن، که مستلزم توجه ویژه در تنظیم راهبرد و طراحی برنامه‌های سنجیده و آینده‌نگرانه می‌باشد، موضوعی در خور کاویدن است. از این‌رو، پرسش پژوهش آن است که با وجود چالش‌هایِ یادشده، امکان به کارگیری هوش مصنوعی به عنوان دادرس از دیدگاه فقهی حقوقی وجود دارد یا خیر؟نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین گنجایش‌‌های این فناوری نوین و امکان بهره‌گیری از آن در نظام دادرسی قضایی ایران انجام یافته است. دستاورد پژوهش نشان از آن دارد که فناوری هوش مصنوعی، علیرغم چالش‌های پیش رو، ظرفیت لازم برای دادرسی نسبت به برخی از پرونده‌های سبک قضایی در نظام دادرسی ایران را دارد تا از این راه دقت، سرعت و کیفیت خدمت رسانی در دستگاه قضایی فراهم گردد.

the feasibility of using artificial intelligence proceedings in iranian jurisprudence and law

artificial intelligence technology is one of the most important achievements of human social life to increase productivity and efficiency and improve the quality of providing public and private services in various areas such as banking, civil services, medicine, transportation, etc.the increasing expansion of this technological achievement is such that it has covered many areas of human life, including legal and judicial services. however, the special challenges to the legal and judicial application of this technological phenomenon, in terms of the conditions of the judge and legal arguments and its effects which require special attention in setting the strategy and designing thoughtful and forward-looking programs, is an issue worth exploring.the question raised here is: &whether, despite the aforementioned challenges, is it possible to use artificial intelligence as a judge of legal jurisprudence or not?& this article is based on the descriptive-analytical method aiming to explain the capabilities of this new technology and the possibility of using it in iran’s judicial system. the results prove that artificial intelligence technology, despite its probable challenges, is necessary to process some easy judicial cases in iran’s judicial system, so that the accuracy, speed and quality of service would be improved through using it.