نقدپذیری معیارهای علامه شوشتری در ساختگی بودن روایات فقهی

حدیث به عنوان دومین منبع از ادله استنباط احکام همواره مورد توجه فقها بوده است و با توجه به لزوم اثبات صحت روایات و اهمیت بالای آن در مباحث فقهی، دانشمندان اسلامی و فقیهان برای مقابله با عارضه وضع و تحریف روایات در دوره‌های مختلف آثاری را از خود برجای نهاده‌اند. یکی از کتب مهم معاصر و از جدی‌ترین کتابها در این باره، کتاب الاخبارالدخیله محمدتقی شوشتری (12811374ش) دانشمند معاصر ایرانی است. هدف از این پژوهش بررسی معیارهای شوشتری در ساختگی دانستن روایات است. این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته ضمن بازشناسی مهم‌ترین معیارها و ذکر نمونه‌هایی از روایات کتاب، نشان می‌دهد که نگارنده، روایات را از زوایای مختلف بررسی کرده است. او هم به نقد متنی مانند ناسازگاری با قرآن، سنت قطعی، عقل، تاریخ، علم، حکم مشهور فقهی و اعتقادات کلامی پرداخته و هم به نقد سندی روایات نظیر واکاوی طبقه راوی، ضعف سند و سایر موارد رجالی توجه داشته و در این فرایند با وسواس و دقت نظر کوشش کرده روایات موضوعه یا محرفه را بازشناسی و معرفی کند. با این وصف مواردی همچون عدم تبویب دقیق، فقدان وحدت رویه، قطعی پنداشتن دیدگاه نویسنده در مواردی که فقط یک احتمال را می‌توان از کلامش دریافت کرد، را به عنوان کاستی‌های کتاب برشمرد.

the possibility of criticizing allāma shūshtarī’s criteria of jurisprudential traditions being fabricated

hadith as the second source of evidence for inferring shari’a rulings has always been of interest to jurists and given to the need to prove the authenticity of hadiths and its high importance in jurisprudential discourses, islamic scholars and jurists have published books throughout history to confront the fabrication and distortion of hadiths. one of the first and most important books in this regard is the book al akhbār al dakhīla by mouhammad taqī shūshtarī, a contemporary iranian scholar. the purpose of this study is to investigate shūshtarī’s criteria for considering hadiths as fabricated.this research, which has been done with an analytical descriptive method, while identifying the most important criteria of the author and providing examples of hadiths from the book, shows that the author has studied the hadiths from different angles. he has criticized textual issues such as incompatibility with the qur’an, definite tradition, reason, history, science, famous jurisprudential rulings and theological beliefs, and has also criticized the sanad (chain of transmission) of hadiths such as the delving into the transmitter’s class, the weakness of the sanad and other biographical instances. in this process, he has obsessively and carefully tried to identify and introduce fabricated hadiths. however, such instances as the lack of accurate categorization (tabwīb), the lack of unity of procedure, considering the author’s viewpoint as definite in cases   where only one possibility can be deduced from his words are deficiencies of the book.