اصول و فنون جمع و دفع تعارض قوانین

چنان‏چه قانونگذار در موضوع واحد دو حکم متفاوت صادر نماید، به گونه‏ای که هر یک از آنها دیگری را نفی کند، تعارض دو حکم قانونی محقق است. وقوع تعارض در مفاد قوانین موجب دشواری در اجرای آنها می‏شود. از سویی، اجرای احکام متعدد برموضوع واحد، عقلاً محال و ممتنع است. از سوی دیگر، عقیده به تخصیص یا نسخ ضمنی یکی از دو قانون معارض، نه‏تنها به اجرای ناقص قوانین می‏انجامد، بلکه موجب انتساب تناقض‏گویی به قانون‏گذار نیز می‏شود. از این رو، در همۀ نظام‏های حقوقی جمع و اجرای کامل قوانین در اولویت قرار دارد(اَلجمعُ مَهما اَمکَن اَولی مِنَ الطَّرح) و رسالت اصلی دادگاه‏ها محسوب است.برخلاف آنچه شهرت یافته است، قاعدۀ جمع و اصل عدم نسخ، در اصل عملی و اثباتی استصحاب ریشه ندارد. بلکه این قاعده در نظام حقوق موضوعه بر اندیشۀ حاکمیت قانون و اصل تفکیک قوا استوار است. دادرس فقط مجری قانون است؛ او اقتدار وضع یا نسخ قانون را ندارد به‏علاوه، از کنار گذاشتن قانون و استنکاف از اجرای آن ممنوع است. در نظام فقهی نیز، تشریع و الغای احکام فقط در شان شارع مقدس است و مجتهد یا قاضی صلاحیت مخالفت با حکم شرع و اختیار طرد آن را ندارد. مبنای قاعدۀ جمع و دلیل برتری آن بر نسخ و تخصیص قانون در همین نکته نهفته است.

The principles and techniques of reconciling conflict laws

Since tow statements really do treat of precisely the same aspect of a single regulation (=order) conflict of those laws to happen. So the scholar must pursue his endeavors to archive an interpretation which will permit of the reconciliation, and thus of the application of both regulations. For, since each comes from legislator, neither is lightly to be set aside.In common view, the principle of continuity (isteshab) of prior law between two conflicting law. That principle which presumes the state of affairs at a previous time (state qua ante), really come from proving state.so far, reconciliation conflicting laws is matter of interpretation. It is perfectly clear that the idea of reconciliation is based on the idea of rule of law and principle of separation of powers. So only legislator con repeal laws that himself enacted previous time. But, judge has no authority to do so. Because, his in addition, many principles techniques of reconciling suggested in this respect is the idea of diagnosis subject matters of conflicting laws and application each law in its scope is essential rule for reconciliation contrary laws.