ندانم‌انگاری روان‌شناختی و ندانم‌انگاری معرفت‌شناختی: بررسیِ چالش‌ها و سازگاری با خداباوری

ندانم‌انگاری ((agnosticism عموماَ مستلزم خداناباوری (atheism) دانسته می‌شود. تصور عمومی این است که ندانم‌انگاری توقف باور به هر دو سوی صدق و کذب گزارۀ «خدا وجود دارد» است: ندانم‌انگار کسی است که نه به صدق گزارۀ «خدا وجود دارد.» باور دارد و نه به کذب آن.طبق استدلال هاکسلی (huxley):.pa هیچ‌یک از دو گزارۀ «خدا وجود دارد» و «خدا وجود ندارد» از حمایتِ دلایل و شواهد کافی برخوردار نیستند؛ و از این‌رو وظیفۀ ما این است که: از باور به هر دو اجتناب کنیم.بنابر این دیدگاه به نظر می‌رسد ندانم‌انگاری مستلزم خداناباوری است: ندانم‌انگار باور ندارد که: خدا وجود دارد.با این حال، باید توجه داشت که این روایت از خداناباوری که می‌توان آن را «خداناباوریِ روان‌شناختی» (psychological agnosticism)خواند و چنین صورت‌بندی کرد:.pat باور ندارم که: خدا وجود دارد.با روایت دیگری از خداناباوری که می‌توان آن را «خداناباوری هستی‌شناختی یا متافیزیکی» (metaphysical agnosticism) خواند و چنین صورت‌بندی کرد:.mat خدا وجود ندارد.متفاوت است و باید از خلطِ آنها پرهیز کرد.به بیان دیگر، خداناباوریِ روان‌شناختی در پاسخ به این پرسشِ هستی‌شناختی که «آیا خدا وجود دارد؟» نه پاسخ مثبت می‌دهد و نه پاسخ منفی؛ پاسخ او این است که: در این باب باوری ندارم! این در حالی که است که پاسخ خداناباوریِ متافیزیکی به این پرسش، مثبت است.نکتۀ قابل توجه و بسیار مهم دیگر این است که ندانم‌انگارِ طرفدارِ pa ادعا نمی‌کند که:.ea هیچ‌یک از دو گزارۀ «خدا وجود دارد» و «خدا وجود ندارد»، قابل شناخت (knowable) نیستند؛ یعنی ممکن نیست که باور به هیچ‌یک از این دو گزاره به سرحدّ شناخت برسد.چنانکه ادعا نیز نمی‌کند که:.ja باور به هیچ‌یک از دو گزارۀ «خدا وجود دارد» و «خدا وجود ندارد»، قابل توجیه (justification) نیست؛ یعنی ممکن نیست که باور به هیچ‌یک از این دو گزاره به سرحدّ باورِ موجّه برسد.ادعایِ pa ادعایی است ناظر به واقع (fact-based) در حالی که دو ادعایِ ea و ja ادعاهایی موجّهاتی (modal) است.در کنارِ ندانم‌انگاری روان‌شناختی، روایت پرقدرت‌تری از ندانم‌انگاری قابل شناسایی است که می‎‌توان آن را «ندانم‌انگاریِ معرفت‌شناختی» (epistemological agnosticism) خواند. ندانم‌انگاریِ معرفت‌شناختی شاملِ یکی از دو ادعایِ ea و ja است.در این مقاله، افزون بر اینکه نشان داده خواهد شد که ندانم‌انگاریِ معرفت‌شناختی با خداباوری (theism) سازگار است؛ چالش‌های پیش روی هر یک از دو روایت ندانم‌انگاریِ روان‌شناختی و ندانم‌انگاریِ معرفت‌شناختی بررسی خواهد شد.