استعلای براهین انتولوژیک فلاسفه غرب در نظام صدرایی

برهان دربارۀ وجود خداوند از نخستین تلاش های فکری فلاسفه در طول تاریخ بوده و البته در همین حد مورد اهتمام خدا ناباوران قرار داشته است. این کشمکش جدی با فراز و فرود هنوز هم در جریان مکتب های فکری و آراء فلاسفه و دانشمندان ساری و جاری است. در بین استلا ‌های خداشناسی، براهین انتولوژیک و به تعبیر فلاسفۀ ما براهین صدیقین از جذابیت بیشتری بر خوردار بوده و در تاریخ فلسفۀ غرب آنسلم در ارائۀ اینگونه براهین اغازگر معرفی شده است، گر چه در ادبیات دینی ما به خصوص در نهج البلاغه به شناخت خداوند از طریق خود او و هستی محض اشاراتی وجود داشته است.در این مقاله برهان وجودی آنسلم با نظریات دکارت و لایپنیتس و هگل از یک سو و برهان صدیقین ملاصدرا و علامه طباطبایی در کاوش تطبیقی قرار گرفته است و این نتیجه حاصل می گردد: «عمدۀ نقادی های خداناباوران یا حتی فلاسفۀ خدا باور بر براهین وجودی من جمله برهان وجودی آنسلم به دستگاه فلسفی ای مربوط می شود که برهان در آن ارائه گردیده و چنانچه سیستم فلسفی انتخاب شده مشابه نظام فلسفی صدرایی باشد برهان وجودی از اتقان برخوردار خواهد بود.»