دسته بندی انواع استدلال های خداناباوری

استدلال‏های مربوط به خداناباوری متعددند. در میان مدافعان خداناباوری، برخی بدون آنکه دغدغه‏ای نسبت به دسته‏بندی آنها داشته باشند به لحاظ اهمیت یا علاقه یا شیوع و گستردگی آنها، به تبیین آنها می‏پردازند؛ جی. ال. مکی از این دسته فیلسوفان است. اما برخی می‏کوشند آنها را در یک نظام خاصی قرار داده، به گونه‏ای به دسته‏بندی آنها بپردازند. گراهام اوپی از این دسته از فیلسوفان است. از سوی دیگر، برخی از فیلسوفان عمدۀ تلاش خود را به تبیین نوع یا نمونه خاصی از این استدلال‏ها متمرکز می‏کنند؛ مثلاً داوکینز با نظر به علم روز عمدتا به استدلال‏هایی می‏پردازند که بر پایه داده‏های علمی شرح و بسط یافته‏اند. اگر بتوان این استدلال‏ها را در یک ساختار عقلیِ جامع یا نسبتا جامع قرار داد و به دسته‏بندی آنها در چند دسته اصلی پرداخت هم مطالعه آنها و هم سنجش اعتبار آنها به مراتب آسان تر خواهد شد.دسته‏بندی این استدلال‏ها بدون تکیه بر معیار خاصی که دست کم غالب دسته‏ها را در زیر خود جای دهد امکان پذیر نیست و با توجه به تعدد معیارها، دسته‏بندی‏ها نیز متعدد خواهند بود. در این مقاله، پس از درآمدی دربارۀ اصطلاح «خداناباوری» و «خداباوری» و اصطلاحات همگن، به دسته‏بندی استدلال‏های مربوط به خداناباوری خواهیم پرداخت. روشن است که دسته‏بندی آنها باید با تکیه بر معیارهایی صورت گیرد. در این مقاله، دست کم با چهار معیار به این استدلال‏ها نگاه خواهیم کرد و در نتیجه چهار گونه دسته‏بندی از این استدلال‏ها را تبیین و بررسی خواهیم کرد: نخست، استدلال‏های متافیزیکی، معرفت شناخی، اخللاقی، و منطقی. دوم، استدلال‏های قیاسی و استدلال‏های منطقی؛ سوم، استدلال‏های پیشینی و پسینی و چهارم، استدلال‏های مسقتیم، غیرمستقیم و تطبیقی. این کار به منزلۀ شِما و نقشۀ کلی برای پژوهشگران خواهد بود، به ویژه با توجه به اینکه در بررسی این استدلال‏ها می‏کوشیم برای هر یک از دسته‏ها نمونه‏هایی عینی از فیلسوفان را ذکر کنیم.