حل چالش «تداخل وجودی» و باور به «عدم تناهی خداوند»؛ با ابتناء بر نظام وحدت شخصی وجود

نامتناهی بودن خداوند از جمله مسائلی است که از دیرباز در مباحث علوم عقلی مطرح بوده و از آنجا که ارتباط وثیقی با عقلانیت خداباوری و ارائه رویکرد صحیح نسبت به صفات باریتعالی است اخیرا نیز مورد توجه بیشتر اندیشمندان قرار گرفته است. نگارنده در این مقاله سه بیان برای نامتناهی احصا نموده که عبارتند از: نامتناهی به معنای سلب کمیت به صورت مطلق، نامتناهی به معنای سلب کمیت به صورت عدم و ملکه و نامتناهی به معنای سلب هر نوع حد و محدودیتی اعم از حد ماهوی، حد وجودی و حد عدمی که از آن به نامتناهی وجودی نام برده شده؛ که بیان اخیر، معنای مختار نگارنده در این مقاله است. وحدت وجود نیز با رویکردهای متفاوتی در فلسفه و عرفان تفسیر و تقریر شده است که می توان آنها را بطور کلی در سه دسته بیان کرد: یک. وحدت، وصف مفهوم باشد. دو. وحدت، وصف حقیقت وجود باشد و سه. وحدت، وصف حق تعالی باشد. وحدت وجود مورد نظر در این مقاله، وحدتی است که تنها یک مصداق برای وجود قائل است اما کثرات را نیز هیچ و پوچ نمی‌داند و تفاوتی نمی‌کند که ممکنات، رابط محض بوده یا به حیثیت تقییدیه شانیه موجود باشند. به نظر نگارنده، عدم تبیین صحیح نسبت نامتناهی بودن خداوند با وحدت وجود ممکن است به انگاره های نادرست از خداباوری منجر گردد. چنانکه اخیرا نظریه ای با عنوان «تداخل وجودی» مطرح شده که بیان می کند همانگونه که موجودات مادی مانند نور و شیشه، می‌توانند با هم تداخل داشته باشند، موجود غیر مادی نیز می تواند در وجودات مادی تداخل کند. از آنجا که پذیرش این نظریه با فرض معنای منتخب نگارنده از نامتناهی، به ناسازگاری با وحدت شخصی وجود انجامیده و حتی می تواند دستاویزی در تبیین غلط از خداباوری شده و در نهایت به حلول بیانجامد لذا نگارنده با پی گرفتن روش تحلیل و استنتاج، به نقد و بررسی دیدگاه «تداخل وجودی» پرداخته و به این مهم دست یافته است که تمام این ادله عقلی به همراه شواهد متقن از نقل در کنار سابقه بحث تداخل که همواره در ذیل مبحث«مکان» بوده و نیز تحلیل لغوی واژه تداخل که در آن، اصل بر تحقق دو موجود متباین است حاکی از آن است که تداخل وجودی با ابتناء بر پذیرش تکثر وجود و حفظ استقلال آنها چیزی جز حلول نیست و این مسئله علاوه بر آنکه با باور به عدم تناهی خداوند که مبتنی بر نظام وحدت وجودی است منافات دارد؛ خود، نوعی خداناباوری محسوب می گردد.