الهیات طبیعی و فلسفه اسلامیتبیین، تحلیل و بررسی طرح ریچارد سوئین‌برن

الهیات طبیعی، در یک اصطلاح آن، به معنای استفاده از مقدمات تجربی و یافته‌های علوم طبیعی در خداشناسی و به طور خاص، براهین اثبات خدا به کار می‌رود. این پروژه، قدمتی طولانی دارد و در فضای معاصر نیز با توجه به اقبال به علوم طبیعی از یک سو و برخی یافته‌های خاص این علوم یا برخی تنگناهای تبیینی آنها از سوی دیگر، رونق پیدا کرده است. به صورتی که پروژه الیهات طبیعی، به اصطلاح فوق، در نوک پیکان مقابله با الحاد علمی جدید قرار گرفته است. ریچارد سوئین‌برن، به عنوان یکی از مشهورترین فیلسوفان دین معاصر، از برجسته‌ترین متفکرین این پروژه به حساب می‌آید؛ به گونه‌ای که پژوهش در حیطه الهیات طبیعی بدون ارجاع به آرای او معمولاً ناقص تلقی می‌شود. از منظر سوئین‌برن، استدلال‌های منتج بر اثبات خدا، علاوه بر استفاده از مقدمات تجربی، باید دارای صورت غیرقیاسی نیز باشند. به عبارت دیگر، او، به تصریح خودش، به دنبال این است که فرضیه وجود خدا را به عنوان یک فرضیه تجربی با شواهد علمی تایید و درنتیجه وجود خدا را به عنوان بهترین تبیین برای برخی یافته‌های تجربی به کرسی بنشاند. اما به نظر می‌رسد در فلسفه اسلامی، ضوابطی وجود دارد که امکان چنین طرحی را محدود می‌کند. این ضوابط به طور عمده از یک سو به تحلیل‌های علّی و نقش عوامل طبیعی و فراطبیعی در پیدایش رویدادهای طبیعی مربوط می‌شود و از سوی دیگر به تجربه نا‌پذیری عوامل فراطبیعی. در این مقاله پس از مروری کوتاه بر طرح الهیات طبیعی سوئین‌برن و تحلیل آن، که با استفاده از آثار دست اوّل او انجام شده است، به واکاوی انگیزه و دلائل او برای این طرح، مبادی الهیاتی و معرفت‌شناسانه آن و نقدهای وارد بر آن خواهیم پرداخت. در این گام دوم، علاوه بر نقدها و تحلیل های اصیل این مقاله، تمامی نقدهای موجود در اهم آثار فارسی درباره برهان سوئین برن هم تقریر شده و مورد ارزیابی قرار گرفته و در دو دسته نقدهای وارد و ناوارد دسته بندی شده است.