تحلیل انتقادی خداباوری در فلسفه انجمن های دوازده قدمی

انجمن های دوازده قدمی گمنام یکی از شاخه های معنویت های درمانگرا محسوب می شوند که بر پایه اصول اخلاقی و روحانی به جذب و درمان مبتلایان به اعتیاد رفتاری یا مصرفی از جمله معتادان به مواد مخدر، الکل و رفتارهای جنسی می پردازند و در این مسیر از یک مدل جدید خداباوری پیروی می کنند. هدف از تحقیق پیش رو، ارزیابی انتقادی خداباوری در فلسفه این انجمن هاست؛ نحوه تصویر خدا، محوری ترین مبنای فکری مکاتب فلسفی و عرفانی قلمداد می شود و عقلانیت هر مکتبی در پرتوی آن نمایان می شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی – انتقادی، کوشیده تا ضمن تبیین علمی شاخصه های خداباوری از دیدگاه انجمن با بهره گیری از متون منتشرشده آن، به بیان نارسائی مفهوم خدا در انجمن بپردازد و آن را با نگاه توحیدی اسلام به خدا، مقایسه کرده و میزان همسویی و هماهنگی آن را با متون اسلامی از پایگاه آیات و روایات و فلسفه اسلامی مورد کاوش قرار دهد. هم چنین به شناسایی اهداف ضمنی فکری و رفتاری این نوع از خداباوری انجمن پرداخته و آنها را نمایان ساخته است. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که خداباوری انجمن، چهار شاخصه اصلی دارد که عبارتند از «قوی تر بودن نیروی برتر از اعتیاد»، «خدای شخصی و آزادی در درک و انتخاب نیروی برتر»، «ارتباط از طریق وجدان گروه» و «خدای مهر و محبت». ارزیابی و نقد این شاخصه ها، به دست داده که مدل خداباوری انجمن، ناسازگاری ماهوی با خدای اسلام دارد و با یگانگی خداوند، راه ارتباط با بندگان و صفات جلال و جمال الهی در تعارض است و از این رو مفهومی فروکاهیده به خدای بسیار ناقص و آسیب زاست و فاصله زیادی با خدای ازلی و ابدی اسلامی دارد.