طبیعت‌گرایی روش‌شناختی و خداناباوری

طبیعت‌گرایی روش‌شناختی اصلی است در علم جدید که بنا برآن تبیین‌های علمی نباید حاوی هیچ‌گونه ارجاعی به ماوراء طبیعت باشند. بسیاری از متفکران تاکید می‌کنند که این اصل صرفاً یک اصل روش‌شناختی است و هیچ استلزام متافیزیکی ندارد، ولی برخی معتقدند طبیعت‌گرایی روش‌شناختی ما را به طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی می‌رساند. این گروه بر این گمان‌اند که موفقیت علم در تبیین پدیده‌های طبیعی بدون کمک گرفتن از ماوراء و نیز نبود می‌تواند باور به طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی را موجه سازد. این دیدگاه اگر دچار مغالطات منطقی است ولی نمی‌توان منکر انتقال روان‌شناختی ذهن از طبیعت‌گرایی روش‌شناختی به طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی شد. ذهن به‌خاطر ارتباط مستمر با عوامل طبیعی و قطع ارتباط با ماوراء به تدریج به‌لحاظ روان‌شناختی عادت می‌کند که منکر آنها شود. روشن است که طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی اعم از خداناباوری است و با پذیرش آن جایی برای باور به خدا نمی‌ماند. در پل زدن از طبیعت‌گرایی روش‌شناختی به طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی مغالطه‌ای رخ داده است؛ یعنی منطقاً نمی‌توان از طبیعت‌گرایی روش‌شناختی، طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی را نتیجه گرفت. اما اگر فلسفه و الهیات حتی در مبانی علم حضور نداشته باشند، دست‌کم به‌لحاظ روان‌شناختی زمینه طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی و خداناباوری فراهم می‌شود. بنابراین برای پرهیز از چنین انتقال نادرستی، سه راه حل قابل بررسی است: 1. طبیعت‌گرایی روش‌شناختی پذیرفته نشود؛ 2. طبیعت‌گرایی روش‌شناختی مبتنی بر مبانی خداباورانه باشد؛ 3. راه‌حل‌هایی برای رفع تعارض میان معارف خداباورانه با معارف حاصل از طبیعت‌گرایی روش‌شناختی ارائه شود.‏