خدا و زمان (طرح و بررسی دیدگاه ویلیام کریگ در باب سرمدیت الهی)

یکی از مسائلی که از دیرباز ذهن اندیشمندان بشری و فیلسوفان را به خود معطوف کرده است و معرکه ی آراء بسیار گشته است، رابطه ی خداوند و زمان است. اهمیت این مسئله زمانی آشکارتر خواهد شد که بدانیم فهم و حل مسائل فلسفی مهمی همچون قدم و حدوث عالم و به تبع آن اثبات وجود خدا از طریق برهان حدوث، و همینطور معضله ی رابطه علم پیشین الهی و اختیار انسان در گرو حل این رابطه است. در این خصوص بسیاری از فیسوفان غربی و اسلامی تلاش نموده اند تا به بهترین نحو قرائتی را ارائه دهند تا علاوه بر بیان این نوع رابطه، سازگاری لازم را با سایر ادله فلسفی و همینطور داده های تجربی داشته باشد. یکی از فیلسوفانی که تا حد خوبی به این مسئله و زوایای آن پرداخته است ویلیام کریگ می باشد. وی از طریق برهان حدوث سعی در اثبات وجود خداوند دارد، و لذا یکی از ملزومات استدلال وی اثبات حدوث عالم است که خود نیز در گرو دیدگاه وی در باب رابطه ی خدا و زمان و به تعبیری نحوه ی سرمدیت خدا می باشد. طبق برخی دیدگاه ها اگر خداوند موجودی زمانمند باشد حدوث نیز معنادار خواهد بود و چنانچه خداوند را موجودی فرازمانی بدانیم دیگر امکان اثبات حدوث عالم نیست و عملاً استدلال کریگ نیز منتج نخواهد بود. کریگ تلاش می کند از طریق تفکیک میان ساحت ذات و ساحت فعل مشکل را حل نماید و لذا خداوند را در مقام ذات(قبل از خلقت) موجودی فرازمانی و در مقام فعل(پس از خلقت) موجودی زمانمند می داند و به این طریق در تلاش است میان هر دو نگاه رایج به رابطه خدا و زمان جمع نماید. در این مقاله کوشیده شده است علاوه بر مرور مختصری بر نظرات اندیشمندان غربی و اسلامی در خصوص این مسئله، به طرح و بررسی دیدگاه ویلیام کریگ و میزان توفیق آن در حل این مسئله پرداخته شود.