آیا فهم عامه از مساله شرّ، آن را به مثابة استدلالی به سودخداناباوری می‌یابد؟مطالعه‌ای بر مبنای فلسفه مبتنی بر آزمون

در یک دهه اخیر جریانی نوظهور در سنت فلسفه تحلیلی به نام فلسفه مبتنی بر آزمون به وجود آمده است که یکی از دعاوی آن برجسته و جالب توجه است: فیلسوفان اغلب فهم خود از مفاهیم فلسفی را به مثابة فهم نوع بشر و انسان های واقع در فرهنگ های مختلف تلقی می کنند. در حالی که وقتی از افراد غیر فیلسوف درباره مفاهیمی نظیر عقلانیت یا مصادیق آن پرسش می کنیم، با پاسخ های متنوع، متناض و گاه حیرت انگیز مواجه می شویم. به تعبیری دیگر، شهود فلاسفه لزوماً با شهود عامه یکسان نیست. اما این یکسان نبودن را نمی توان به سهولت به معنای حقانیت شهود فلاسفه و بطلان شهود عامه، یا برعکس، در نظر گرفت. از سوی دیگر، در بستر فلسفه دین، تقریرهایی از مساله شرّ را به مثابة قرینه ای به سودخداناباوری دانسته اند (و گاه در مقام گزاره ای در نظر گرفته اند که با باور به خدا قابل جمع نیست). مدافعان خداباوری کوشیده اند آن استدلال را به طرق مختلف بی اثر سازند. از سوی دیگر، خداناباوران نیز مدام بر طبل آن کوبیده اند. اما در این میان اغلب از این پرسش مهم غفلت شده است که آیا عامه مردم نیز تقریرهای مختلف چنان استدلالی را حقیقتاً قرینه ای به سود خداناباوری یا تضعیف کننده خداباوری تلقی می کنند یا نه. در این پژوهش ساده ترین تقریر مساله شر به مثابة قرینه ای به سود خداناباوری را به یک جامعه آماری عرضه کردیم و سپس داوری اعضاء آن جامعه آماری را درباره استدلال مذکور مورد بررسی قرار دادیم . در این پژوهش افرادی از طبقات مختلف (اعم از تحصیل کرده، بی سواد، آشنا به فلسفه، ناآشنا به فلسفه و...) مورد پرسش قرار گرفتند. ساده-ترین تقریر از برهان شرّ به مثابة قرینه یا ردیه ای بر وجود خدا انتخاب شد. سپس آن را در قالب یک پرسش-نامه استاندارد به چندین شکل و همراه با چند پرسش تنظیم کرده و به 100 نفر – شامل یک جامعه آماری متنوع - عرضه کردیم. یافته های این پژوهش نشان داد که همدلی عامه مردم با تقریر یا قالب نخست مساله شرّ از همدلی شان با قالب یا تقریر دوم بیشتر است. اما نسبت میان پاسخ های داده شده به کل پرسش ها، از ناسازگاری قابل توجه در دیدگاه عامه درباره مساله شرّ و نسبت آن با خداباوری حکایت دارد.