ارزیابی سازواری جهان شناسی و خداشناسی اسپینوزا

اسپینوزا تحت تاثیر فیزیک گالیله و نیوتن از جهان نامتناهی ای دفاع می کند که اولا قوانین ماند و شتاب در حرکت اشیا، بر آن حاکم است ثانیا محکوم قوانین علی و ضروری است. در واقع، این جهان که محکوم قوانین ازلی و ابدی است، حالاتی از اندیشه ی خدا است که کوچکترین حرکات آن را قوانین از پیش تعیین شده تعیین می کند و نمی تواند خدایی را برتابد که هر از چندگاهی در آن دخالت کند. لذا تصور اسپینوزا از خدا با جهان شناسی وی سازگار است وگرنه دچار نوعی ناسازواری درونی می گردید. برغم ناسازگاری تصور وی از خدا با 1)تصور شخص وار و انسان وار کتاب مقدس یهودیان ( تنخ) از خدا و 2) با تصور فیلسوفان/متکلمانی مانند ابن میمون از خدایی که می‌تواند در امور جهان دخالت کند، سازواری دیدگاه های خویش را بر ناسازگاری با ظواهر متن مقدس و دیدگاه های رائج فلسفی در روزگار خویش ترجیح داده است. اگرچه، جهان شناسی و خداشناسی یا تصور وی از خدا با همدیگر سازوارند ولی تصوری کاملا فلسفی از خداوند ارائه داده است که با آیات کتاب مقدس و باور مومنان بسیار فاصله دارد و نمیتواند آموزه های اساسی در ادیان ابراهیمی مانند نیایش با خداوند یا درخواست و دعا از وی را تبیین کند. به همین جهت، وی معتقد است که آیات کتاب مقدس بیانگر واقعیت نیست بلکه صرفا گزارش تجربه های نویسندگان کتاب مقدس است که چه بسا توام با خطا باشد.