آینده تحول قدرت در نظام جهانی سرمایه‌داری در نیمه نخست سده بیست و یکم بر اساس رهیافت والرشتاین

وضعیت جهان در نیمه نخست سده بیست‌ویک، متلاطم به نظر میرسد. این مقاله با استفاده از رویکرد تحلیلی کل‌نگر و سیستمی امانوئل والرشتاین، موسوم به «تحلیل نظام جهانی»، آینده تحولات نظام سرمایه‌داری در دهههای فرارو را ترسیم میکند. برای این منظور، نخست رویکرد «تحلیل نظام جهانی» و به‌ویژه، ویژگیهای نظام جهانی سرمایهداری معرفی میشود. سپس، بر اساس روش آیندهپژوهی جان نیسبیت، وضعیت نظام جهانی در ابتدای سده بیست و یکم و جایگاه کشورهای مرکزی در این نظام موردبررسی قرار میگیرد و برخی از مهم‌ترین کلان‌روندهای تحول ساز در نظام جهانی در این مقطع، شامل انقلاب صنعتی چهارم، انتقال مرکزیت قدرت نظام از محور آتلانتیک به محور پاسیفیک، تضعیف دولتهای ملی درنتیجه فشارهای فراملی و فرو ملی و تغییر اقلیم توضیح داده میشود.مقاله با بررسی قطبهای قدرت در نظام جهانی سرمایهداری در این مقطع، چهار سناریوی محتمل شامل «وضعیت عادی با نوسانات جزئی»، «تنش با جابه‌جایی قدرت و تغییرات ساختاری مدیریت‌شده در داخل سیستم»، «وضعیت آنومیک و تحول اساسی در نظم سیستم» و «وضعیت آشوبناک و پایان سیستم جهانی کاپیتالیستی» را برمیشمارد و احتمال وقوع آن‌ها را برآورد میکند. بر اساس این شواهد، مقاله چشم‌اندازی از یک نظام جهانی چندقطبی را ارائه میدهد و فرضیه بحران ساختاری والرشتاین را ارزیابی و نقادی می‌کند. درنهایت، به نظر میرسد سناریوی سوم یعنی وضعیت آنومیک و تحول اساسی در نظم سیستم جهانی، محتمل‌ترین سناریو باشد، هرچند در صورت عملکرد عقلانی قدرتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، سناریوی دوم نیز دور از دسترس نیست.