گذار از نظم اقتصادی آمریکا محور: روند پژوهی کاربست ابزار تحریم و جهان روایی دلار

نظم اقتصادی موجود، حاصل دو تحول اساسی در نظام بین‌الملل است. نظام برتون وودز 1 که حاصل اجماع قدرت‌های پیروز در جنگ جهانی دوم بود و بر اساس آن، نرخ ارز کشورها پیوندی ناگسستنی با طلا داشت. در اوایل دهه 1970 که دلار به موقعیتی هژمونیک میان ارزهای جهانی دست‌یافته بود، پس از شوک نیکسون در اوت سال 1971، ایالات‌متحده به‌صورت یک‌جانبه، ارتباط دلار و طلا را کنار گذاشته و بدین ترتیب، نظام برتون وودز 2 پایه‌گذاری شد که اساس آن در درجه اول، جهان روایی دلار و در درجه دوم، توان اقتصادی آمریکا بود. پایه‌گذاری نظام برتون وودز 2، نه‌تنها جهان روایی دلار را کاهش نداد، بلکه منجر به رشد کاربست تحریم‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای سیاسی خارجی آمریکا شد.سوال اساسی که مقاله حاضر در پی پاسخ به آن است، چرایی رشد کاربست تحریم‌ها در راهبرد کلان اقتصادی و سیاسی ایالات‌متحده آمریکا است؟ در پاسخ به این پرسش، این فرضیه مطرح شده که به‌موازات افزایش مقبولیت دلار آمریکا در اقتصاد بین‌الملل، ایالات‌متحده در طول 5 دهه اخیر از سلطه دلار به‌عنوان یکی از ابزارهای سیاست خارجی خود در راستای تحت‌فشار قرار دادن سایر کشورها، بهره گرفته است؛ اما قدرت‌های جدیدی همچون چین، هند و روسیه، پدیدار گشته‌اند که اساس ظهور و بروز خود را بر محوریت رشد اقتصادی بنانهاده‌اند. ظهور قدرت‌های جدید و روند فزاینده تحریم‌ها، مجموعه مشترکی از کشورهای همسو با منافع مشترک را ایجاد کرده که گذار از نظم اقتصادی آمریکا محور را به‌عنوان یکی از رویکردهای اساسی سیاست خارجی خود پذیرفته‌اند.