بررسی مساله جاودانگی نفس در دین صابئین مندائی

پژوهش حاضر درصدد است مساله جاودانگی و بقای نفس را در آموزه های مقدس دین صابئین مندائی مورد بررسی قرار دهد. این دین، یکی از کهن ترین ادیان توحیدی و تنها آیین عرفانی بر جای مانده از دوران گذشته باستان می باشد که بازماندگان آن هم اکنون با گمنامی و سکوت در خوزستان و جنوب عراق به حیات خود ادامه می دهند. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی می باشد که با بهره گیری از منابع دست اول مندائی همچون گنزا ربا و دراشا اد یهیی انجام گرفته است. جهت فهم دقیق مساله جاودانگی نفس در این دین، ابتدا مختصراً دو مقوله هستی شناسی و انسان شناسی مندائی، مورد تحلیل و واکاوی قرار داده شد. یافته ها نشان می دهند که در این دین، انسان متشکل از دو بُعد مادی (پغرا) و بُعد غیر مادی (شامل روها و نشمتا) است. نشمتا یا نفس، حقیقی ترین و شریف ترین بُعد مقولة انسان شناسی مندائی مرا تشکیل می دهد که ذاتاً پاک و نفخه ای الهی که از جهان نور (آلما اد نهورا) در پغرای آدمی دمیده و باعث استواری و حیات در او شده است. پس از مرگ، نشمتا از پغرای فناپذیر خود جدا شده و به سوی خالق خود در جهان نور حرکت می کند. اما قبل از رسیدن به مقصد باید مراحلی را طی کند؛ بدین صورت که ابتدا با عبور از مطراثی (طبقات هفت گانه) مورد محاسبه قرار می گیرد و پس از تطهیر و زدودن آلودگی های احتمالی، به نظیر یا همزاد خود (دموثا) در جهان حقیقت (امشونی کشطا) می پیوندد و در نهایت با عبور از دریای فاصل (دریای کِشاش)، به مکان واقعی خود در جهان نور می رسد. تاکید بر انجام برخی مناسک دینی با نام دینی مردگان، همچون دادن صدقه (زدقا)، انجام منسک مسقثا (ارتقاء) و غذای آمرزش (لوفانی و دخرانی) عقیدة صابئین مندائی را به مساله نامیرایی و جاودانگی نفس نشان می دهد.