استحالۀ تناسخ مُلکی از نظرگاه حکمت سینوی

ابن‌سینا دو برهان برای استحالۀ تناسخ بیان نموده است. برهان اول در کتب متعدد وی ذکر شده و بر اساس آن، تناسخ مستلزم اجتماع دو نفس در بدن واحد است. اما برهان دوم تنها در کتاب الاشارات و التنبیهات و به صورت مجمل ذکر شده است. وی تفصیل و بسط این استدلال را به مواضع دیگری از آثارش حوالت داده است، بدون اینکه این مواضع را مشخص نماید. خلاصۀ استدلال به این صورت است: اگر نفس انسانی بعد از مرگ به بدن دیگری تعلق گیرد، یا برای هر نفسی بدنی وجود دارد و یا اینکه برای هر چند نفس، تنها یک بدن وجود دارد. لکن هر دو حالت محال هستند، در نتیجه تعلق نفس به بدن بعد از جدا شدن از بدن اول، محال است. خواجه نصیر الدین طوسی، فخر رازی و قطب رازی، تقریرهای متفاوتی از این استدلال ارائه نموده اند. اختلاف این تقریرها در تعداد شقوقی است که ابن سینا به عنوان تالی قیاس استثنائی بیان نموده و نیز وجه استحالۀ این شقوق است. از میان این سه تقریر، تنها تقریر قطب رازی مطابقت کاملی با کلام ایشان دارد و دو تقریر دیگر کمبود و یا زیادتی نسبت به آن دارند.