تناسخ ملکوتی دنیوی و اخروی در فلسفه اسلامی

تناسخ اصطلاحات متعددی دارد. تناسخ ملکوتی شکل گیری نفس انسانی است به صورتی که مناسب با نیات، ملکات و اعمال اوست. چنانکه گفته-اند هیچ مذهبی نیست مگر این نوع از تناسخ را پذیرفته است. صدرالمتالهین - بر خلاف گذشتگان خود - به عنوان یک فیلسوف یگانه انگار که قائل به ترکیب اتحادی نفس و بدن است، قرائتی خاص از تناسخ ملکوتی ارائه می دهد که می توان گفت گامی رو به پیش در تصویر برزخِ یاد شده در شریعت است. لکن با اعتقاد به دو موجود مغایر با هم یعنی روح و بدن و همچنین اعتقاد به وجود مثالی روح، تناسخ ملکوتی شکل تازه ای می یابد. در این نوشتار پس از ذکر معانی متعدد تناسخ و بررسی پیشینه آن ها، با ذکر مبانی انسان شناختی مورد وثوق خود، تصویری تازه از تناسخ ملکوتی ارائه خواهیم داد. در تناسخ ملکوتی مورد پذیرش ما، روح هر انسان مطابق با صفات و ملکاتی که از طریق رفتارهای اختیاری او پدید آید، تغیییر شکل می دهد و لذا هر انسان، با وجود شباهت در شکل ظاهری با دیگر انسان ها، شکل باطنی مختص به خود دارد که تمام حقیقت شخصیت و هویت او را تشکیل می دهد.