قرآن و مطالعات آناتومیک بررسی مصداق «کَعبَین» در آیه وضو از منظر آناتومی پای انسان

قرآن در آیاتی چند اصطلاحاتی آناتومیک را به کار برده که زمینه مطالعات علمی را فراهم نموده است. یکی از آن موارد را می توان آیه وضو قلمداد کرد. آیه شش سوره مائده دربردارنده اصطلاحی است که به احتمال قوی نام یکی از استخوان های بیست و ششگانه پا به شمار می رود. در آیه مزبور جزئیات دقیقی از نحوه وضو ذکر شده است. این آیه در بین شیعه و سنی و حتی خود شیعه تفسیرهای متفاوتی دارد. چند مساله اساسی در آیه وجود دارد که یکی از مهم ترین آن ها ماهیت «کعبین» است. در آیه به مسح یا شستن پاها تا کعبین دستور داده شده است. جدای از این که متعلَّق دستور، مسح است یا شستن، خود ماهیت کعب و این که کعب کدام قسمت از پاست، محل اختلاف فقها و مفسران است. غالب اندیشمندان اهل سنت، دو قوزک ساق پا را کعبین می دانند. در حالی که مشهور شیعه برآمدگی روی پا و یا همان سینه پا را کعب می داند و در فتوای غیرمشهور شیعه مفصل و محل تلاقی پا و ساق مصداق کعب معرفی شده است. این مقاله ماهیت کعب را از منظر آناتومی یا علم تشریح مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسید که از منظر آناتومی و علم تشریح، کعب نه دو قوزک ساق پا و نه برآمدگی سینه پا، بلکه همان استخوانی است که در فارسی قدیم با نام «اشتالنگ» و «پُژُول» یاد می شده و امروزه به آن «قاب» و در زبان علمی «تالوس؛ talus» اطلاق می گردد.