مروری تحلیلی بر مدیریت آبیاری زعفران

به دلیل انطباق فصل رشد زعفران با دماهای پایین و فصل بارندگی، نیاز آبی این گیاه در مقایسه با بسیاری از گیاهان زراعیِ رایج کمتر بوده و بهره‌وری مصرف آب در آن بالاتر می‌باشد. اگر درآمد اقتصادی ناشی از هر واحد آب مصرفی را مورد توجه قرار دهیم مزیت نسبی کاشت زعفران در مناطق خشک و نیمه‌خشک با سهولت بیشتری قابل درک خواهد بود. نیاز آبی زعفران در مناطق مختلف بسته به عواملی مانند میزان و توزیع بارندگی‌ها، میزان تبخیر در منطقه (دمای محیط)، توان حفظ رطوبت توسط خاک، نوع کودهای مصرفی، تراکم کاشت (سطح تعرق) و سن مزرعه متفاوت است. با این وجود مصرف حدود 3000 تا 3500 مترمکعب در هکتار در سال اول رشد گیاه به‌عنوان یک عدد میانگین می‌تواند مورد توجه قرار گیرد و با در نظر گرفتن عمر مفید مزرعه به میزان 5 سال، با توجه به تکثیر سالانة بنه‌ها، سالیانه می‌توان به میزان آب مصرفی حدود 10 درصد اضافه نمود. با توجه به کم بودن عمق توسعة ریشة زعفران بایستی میزان آب مصرفی در هر نوبت را به حدی تنظیم نمود که تا حدود 30 سانتی‌متری خاک (20 سانتی‌متر عمق کاشت + حدود 10 سانتی‌متر طول ریشه) به میزان مناسبی مرطوب گردد. بنابراین، به جای افزایش حجم آب مصرفی در هر نوبت می‌توان فواصل آبیاری را کوتاه‌تر گرفت و در این راستا استفاده از روش‌های نوین آبیاری می‌تواند سودمندی بیشتری ایجاد نماید. در بیشتر پژوهش‌ها زعفران به‌عنوان یک گیاه نسبتاً حساس به شوریِ آب آبیاری در نظر گرفته شده است، در حالی که شواهدی نیز وجود دارد که حاکی از تحمل مناسب این گیاه به تنش شوری می‌باشد. آبیاری مزرعة قدیمی جهت تسهیل خروج بنه از خاک و آبیاری بلافاصله پس از کاشت بنه در مزارع جدید به خصوص در طی خرداد، تیر و مرداد توصیه نمی‌شود. میزان سودمندی آبیاری تابستانه بسته به مکان (شرایط اقلیمی) و زمان انجام آبیاری متغیر می‌باشد. انجام این عمل در مرحلة تمایز اندام‌های زایشی می‌تواند مفید واقع شود، ولی از اعمال آن در مزارع آلوده به عوامل قارچی و کنه و نیز در مناطق و زمان‌های گرم بهتر است اجتناب شود. اولین آبیاری پاییزة مزارع زعفران را نیز بایستی با توجه به دمای محیط تنظیم نمود. در این مقاله مسائل مختلف مربوط به مدیریت آبیاری زعفران با دیدگاهی تحلیلی مرور شده است.