کشاورزی ایران از نگاه ردپای آب

کشاورزی، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده‌ی آب در ایران است. از آنجایی‌که مهم‌ترینِ هدف اصلی آن، ایجاد امنیت غذایی از یک‌سو، و تامین معیشت کشاورزان از سویی دیگر است، مصرف آب در این بخش، اغلب با تعدی به نیازهای زیست‌محیطی صورت گرفته و منتج به بحران آبی شدید در بسیاری از نقاط کشور شده است. در این پژوهش، تلاش شد تا وضعیت پایداری مصرف آب آبی در بخش کشاورزی، با استفاده از تحلیل جامع ردپای آب بدست آید و سپس، پتانسیل‌های کاهش مصرف در قالبِ سناریوهای مدیریتی بررسی شود. نتایج نشان می‌دهد که سالانه، 45/5 میلیارد مترمکعب آب آبی در پروسه‌ی تولید گیاهان زراعی و باغی در ایران مصرف می‌شود که از این میزان، به ترتیب، 23/5 و 15/4 میلیاردمترمکعب ناپایدار و ناکارآمد است. همچنین، پالایش آب آلوده به واسطه‌ی مصرفِ نهاده‌های کشاورزی، نیازمند 48/2 میلیاردمترمکعب آب است که این مقدار، 26/8 درصد کم‌تر از آب آبی موجود است. رفع شکافِ عملکرد و تلفیق آن با اعمال توامان سیستم آبیاری قطره‌ای در صورت امکان، کم‌آبیاری در سطح 15 درصد، و مالچ‌پاشی می­‌تواند مقادیر ردپای آب آبی ناپایدار و ناکارآمد را به ترتیب، 17/2 و 12/9 میلیاردمترمکعب کاهش دهد. تدوین بنچ‌مارک‌های منطقه‌ای در سطح 25 درصدِ تولید، کاهش سطوح کوددهی به مقادیرِ بهینه، و بهبود عملکرد محصول، مقادیر آب خاکستری را به ترتیب، 47، 27/8، و 9/1 درصد کاهش دهد. همچنین، تامینِ محلیِ غذا از گروه‌های محصول، مقادیر برون‌استانیِ مبادلات ناپایدار و ناکارآمد آب مجازی آبی را به ترتیب، 2/2 و 1/6 میلیارد مترمکعب در سال کاهش خواهد داد. به این ترتیب، نتایجِ این پژوهش، وجود پتانسیل‌های بهبود با هدف کاهش بحران آب آبی در ایران را نشان می‌دهد.