مطالعه آزمایشگاهی پدیده هجوم آب شور در آبخوان‌های مجاور کویرها

امروزه اکثر منابع آب سرتاسر جهان، به‌خصوص منابع آب نواحی خشک و نیمه خشک با چالش‌‌های بی‌سابقه‌ای روبرو هستند. در نواحی خشک و نیمه‌خشک، میزان بارش نسبت به پتانسیل تبخیر کمتر است. از این‌رو این نواحی در معرض کمبود شدید آب قرار دارند و آب‌های زیرزمینی منبع اصلی تامین آب در آن‌ها به شمار می‌رود. برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و عدم مدیریت صحیح آن‌ها موجب شده که در اکثر آبخوان‌های کشور سطح ایستابی افت کند و در وضعیت بحرانی در ترازی پایین‌تر از سطح آب شور کویر (پلایا) قرار گیرد. در این شرایط هجوم آب شور به آبخوان ناشی از دو عامل: اختلاف چگالی بین آب شور و شیرن و گرادیان هیدرولیکی معکوس شده می‌باشد. بیشتر تحقیقات قبلی فقط وقوع پدیده هجوم آب شور در آبخوان‌های مجاور کویر را با استفاده از برداشت‌های میدانی و ارزیابی‌های کیفی نشان داده‌اند و کمتر بر شناسایی شکل و نحوه پیشروی آب شور تمرکز داشته‌اند. در این مطالعه با استفاده از مدل‌سازی آزمایشگاهی، شکل پیشروی آب شور در آبخوان مجاور کویر شبیه‌سازی شد و نحوه حرکت سطح مشترک آب شور و شیرین در آبخوان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به‌دست آمده نشان دادند که هر چه آب شور کویر غلیظ‌تر شود، شیب سطح مشترک آب شور و شیرین کمتر می­شود. از طرفی، هر چه بر مدت زمان فرآیند هجوم آب شور افزوده شود، شیب سطح مشترک کاهش می‌یابد.