نگرشی بر روند توسع ی کمی سامانه های نوین آبیاری تحت فشار در کشور و نقش آن ها در کاهش مصرف آب

ارزیابی علل افزایش و یا کاهش مساحت سامانه های آبیاری تحت فشار اجرا شده در هر سال جهت بررسی برنامه های قبلی و همچنین برنامه‌ریزی های آتی کشور امری ضروری است. لذا در این پژوهش به بررسی عوامل موثر بر توسعه ی سامانه های تحت فشار اجرا شده در ایران از سال 1369 تا 1397 بر اساس شش برنامه توسعه کشور پرداخته شده است. بر اساس نتایج مشخص گردید که تا پایان سال 1398، 2001825 هکتار (حدوداً 26 درصد از کل اراضی کشاورزی آبی ایران) سامانه ی نوین آبیاری تحت فشار اجرا شده است. مساحت سامانه‌های تحت فشار اجرا شده در برنامه ها ی اول تا اواسط برنامه ششم توسعه به‌ترتیب 66506، 203501، 162451، 381020، 638883 و 549464 هکتار گزارش شده، که بیشترین سطح متعلق به برنامه پنجم توسعه است و دلیل اصلی آن افزایش پرداخت اعتبارات مورد نیاز به متقاضیان جهت اجرای سامانه های نوین آبیاری تحت فشار و عدم اتمام برنامه ششم توسعه بوده است. در مجموع نتایج نشان می دهد عمده دلیل کاهش اجرای طرح ها در سال های مختلف به میزان ناکافی و عدم تخصیص به موقع منابع مالی مرتبط می باشد. به این معنی که در سال هایی که منابع مالی مناسب در اختیار این بخش قرار گرفته اجرای طرح ها بهبود داشته و عملکرد فیزیکی طرح های قابل توجه بوده است، اما در سال هایی که محدودیت منابع مالی تشدید شده، اجرای سامانه های نوین آبیاری تحت فشار نیز با کندی همراه بوده اند. لازم به است ساختار نامناسب اداری و کمبود کارشناسان متخصص این امر در رشد کند سطح اجرائیات بسیار موثر بوده است. از طرف دیگر بررسی طرح های تحقیقاتی صورت گرفته طی دو دهه اخیر در کشور نشان می دهد اجرای سامانه های نوین آبیاری نقش بسازیی در کاهش مصرف آب در کشور نداشته زیرا سطح زیرکشت محصولات کشاورزی با صرفه جویی در مصرف آب افزایش یافته است.