بایدها و نبایدهای اخلاقی در دیوان صائب تبریزی

اخلاق و تعالیم تربیتی جزء جدایی‌ناپذیر ادبیات فارسی هستند و بسیاری از شاعران و نویسندگان به آن پرداخته و در ستایش و ذم فضایل و رذایل خلاقی، اشعار و نوشته‌های ارزنده‌ای را به یادگار گذاشته‌اند، تا جایی که می‌توان آثار برخی از آن‌ها را آیینه تمام نمای اخلاق و تعالیم اخلاقی دانست. صائب تبریزی از جمله شاعرانی است که در این زمینه پرکار بوده است و غزلیات او سرشار از مفاهیم اخلاقی و تربیتی است و از آنجایی که شاعری اجتماعی و اخلاق‌گراست، اهتمام ویژه‌ای در خلق مباحث اخلاقی داشته است. در این مقاله سعی بر آن است تا برخی از صفات اخلاقی پر بسامد دیوان صائب را برای فهم و درک راحت‌تر و کامل‌تر، به صورت تقابلی و متضاد با یکدیگر بررسی کنیم و ضمن تعریف و بررسی این صفات اخلاقی از دید نویسندگان بزرگ علم اخلاق و نمونه‌هایی از آیات و روایات اسلامی، اهمیت آنان را در دیوان صائب بهتر نشان دهیم؛ چرا که صائب علاوه بر استادی در مضمون‌پردازی، از مباحث اخلاقی و تربیتی نیز غافل نبوده و بایدها و نبایدهای اخلاقی را به بهترین شکل، بیان نموده است.