بررسی تنوع کیفیت اسانس در برخی ژنوتیپ‌های گیاه سیاه دانه (nigella sativa l.)

چکیده: گیاه سیاه­دانه با دارا بودن ترکیبات مهمی در اسانس از جایگاه ویژه­ای در صنایع دارویی  و غذائی برخوردار می­باشد. در این تحقیق تنوع کیفیت روغن اسانس در20 ژنوتیپ مختلف سیاه­دانه مورد بررسی قرار گرفت. بدین­منظور ژنوتیپ­های مورد نظر در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد کشت شدند، پس از برداشت و آسیاب کردن بذور با استفاده از روش کیزر اسانس­گیری صورت گرفت و پس از آن به­وسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی، ترکیبات مورد شناسایی قرار گرفتند. با توجه به نتایج در اسانس گیاه سیاه­دانه 17 ترکیب شناسایی شد. ترکیباتی که بیشترین مقدار را بطور متوسط در ژنوتیپ­های مورد ارزیابی داشت به ترتیب p-cymene (47/47 درصد)، thymoquinone (50/15 درصد)، 1-terpineol (78/11 درصد)، α-thujene (67/6 درصد) و β-longipinene (77/4 درصد) بودند. در بین ژنوتیپ­های مورد بررسی ژنوتیپ دهاقان دارای بالاترین میزان اسانس p-cymene ، α-thujene و β-pinene می­باشد. در حالی که ژنوتیپ سمیرم دارای بیشترین e-iso citral، 4-terpineol، β-cyclocitral، β-longipinene، trans-sabinene hydrate و 1-terpineol  می­باشد. در این آزمایش ژنوتیپ­های 23750، فریدون1، سمیرم، قزوین و nige61 دارای بیشترین مقدار کارواکرول بودند. به طور کلی ژنوتیپ­های دهاقان، سمیرم، 23750 از نظر میزان ترکیبات اسانس از میان سایر ژنوتیپ­های مورد ارزیابی در آزمایش برتری داشتند.